Bertsozale Elkartea
Bertsozale Elkartea
euskara castellano français english
Mapa
Orri nagusira Gune hau lehenetsi Helbideak Atala inprimatu Iradokizunak Gogokoenetan ipini
Bertsoak
Bertsolaritza
Bertso Doinutegia
Bertsozale Elkartea
Agenda
Xenpelar Dok. Zentroa
Liburutegi Digitala
Hitzetik Hortzera
Bertso Eskolak
Nor da Nor
Txapelketak
Sarrera
Euskaltzaindiak
antolatutako txapelketak
(1960-1982)
Bertsozale Elkarteak
antolatutako txapelketak
(1986-...)
Txapeldunak
Arabako txapelketa
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Bizkaiko txapelketa
2002
2004
2006-Eskualdekakoa
2006
2008-Eskualdekakoa
Gipuzkoako txapelketa
2003
Iparraldeko txapelketa
2008
Nafarroako txapelketa
2003
2004
2005
dec 2006
2007
2008
2009
Txapelketa nagusia
2001
2005
Argazkiak
Kulturartea
Lanku
Foroa
Bazkide egin
BertsoZalea
Jolasak
Prentsa Bulegoa
Estekak
Jaso Berriak
bertsoplaza.tv

Txapelketak Historia Gerra aurreko txapelketak (1935-1936)

TXAPELKETEN HISTORIA
Gerra aurreko txapelketak (1935-1936)

Hiru arotan bana liteke Bertsolari Txapelketa Nagusien historia: gerraurreko txapelketak, Euskaltzaindiak antolatutakoak eta Bertsozale Elkarteak antolatuak

Santo Tomasetako lehiaketak gain behera egin zuen urteen buruan, Lore Jokoek berek bezalaxe, eta Joxe Ariztimuño "Aitzolek" 1935-1936 txapelketetako bertsoak argitaratu ziren liburuxkaren hitzaurrean komentatzen duenez, "azkenaldi larrira espaniar diktadurak zekarkin bertsolarien joku eder hauxe. Betirako igartuko ote zitzaigun euskal landarea? Koplakarien hil behar honek larri genkarzkin Euskaltzaletakoak. Alegiko errotan alkartu ginan Lizardi zana, Jauregi olerkaria, Labaien antzezlaria eta Erauskin bertsolaria, gaitz horrentzako sendagairik aurkitzen ote genduan edo. Hango asmoak zerbaiterako izan ziran nonbait."

Baina txapelketa haien antolakuntzan gogor jardundako Joxe Zubimendi kazetariak bilera horren aurrekari interesgarri baten berri emango zuen 1939an, Parisen editatzen zen Euzko Deya-n:

BERTSO MINEZ

Udazkeneko gau giro ederra zan. Eusko Gaztediko areto berria, leihoak zabalik, haize egarri Donosti jostarian. Bazkideak maietan, han-hemenka, eguneko lanaren atseden, akeita hartuz edo museko hordago borobila boteaz jokoan edo goizetik gauerainoko gora-beheratzaz berritsu. Bat-batean, ustekabe, hor sartu zaigu gazte sail alai bat aretoan. Hain alaia ezezik! Egun osoa ibilketa batean botea zuten ta, azkenik, apal ondoan, Eusko Gaztedira ikertaldi bat egin gabe ezin jaia ongi biribildu. Zarauztarrak dituzu eta beren artean Basarri. Agurrak, bosteko estutzeak, bizkar gaineko esku-zartak. Gure artean jarri dira ta hau etengabeko berriketa! Baina haien artean bada bat berriketari lotuta ezin egon dana. Bihurri xamarra berez, barruan daukan pozari ezin eutsi ta mingainarekin ezezik, oin, beso, buru ta guzien beharrean arkitzen da poz hori agertzeko. Mutila nabarmentzen hasi zaigu; lainezaren bultzadaz, harroxko. Eizmendi gure mahaiean, ezin eramanik, sutan. Halako batean, zutik jarrita, beroaren bero, bertso hau zuzendu dio bere adiskideari:

Aizazu gazte, lagun nerea,
zertan zabiltza horrela?
Ez al dakizu hainbat jaun prestu
hortik begira daudela,
era hortako jolasketarik
gutxi maitatzen dutela?
Egizu kontu zuk Donostiko
Euzko Gaztedin zaudela;
umekeriak baztartu itzazu
ta ibili gizon bezela!

Bertsoaren indarra! Gazte bihurria ez zan gehiago sentitu; lainezak ihestu zitzaizkion; harrotasunak, urtu. Itsas barearen antzeko leun geldi zitzaigun. Bertso batek honelako indarra izanik, zenbat eta zenbat egin lezakete bertsolariak, bide zuzenean jarrita, gure egiaren zabalkunderako! Hau izan zan une artako oldozkuna. Une hartatik hasi zan Bertsolari Egunaren jaiotza (...).

Eusko Gaztedik zebilkian politika arazoak atzera ez zitzan bertsolariak, Euskaltzaleak bazkunari eskeini genion lehendakaritza. Bai Ariztimuño'tar Joseba Aitzol zanak pozik hartu ere. Geroztik bi bazkunak bat eginik, jarrai zioten lan onurakor honi.

Bide zuzenean jarri behar ziren bertsolariak, beraz. Izan ere, bide okerretik zebiltzan gehienak. Aitzolek idatzia zuen El Día egunkarian bertsolariak taberna zulotan zebiltzala, eta beraien bertsoei ustel kiratsa zeriela...

Lehen txapelketan, 1935ekoan, Euskal Herri osoko 20 bertsolari bildu ziren, kanporaketarik gabe. Haien artean zegoen Euzkadi egunkarian Basarri ezizenez sinatzen zuen kronista gazte bat, Iñaki Eizmendi. Huraxe zen, hain zuzen, isiltzeko agindu ziona Euzko Gaztediko zalapartariari, eta ezin egokiagoa "gure egiaren zabalkunderako"... Bera izan zen txapelduna.

Bigarren txapelketan 30 bertsolari lehiatu ziren finalerako 10 lekuak hartzearren. Finalisten artean zegoen taberna zuloetatik atera gabe ibiltzen zen arlote burutsu bat, eta gazte zintzoentzako eredu txarra zen arren berari eman behar izan zioten txapela. Bizi osoan bildutako merituez gainera, Manuel Lujanbio "Txirritak" zoragarrizko bertsoak bota baitzituen Victoria Eugenian.

Txapelketen historia: sarrera aurreko atalahurrengo atala Euskaltzaindiak antolatutako txapelketak (1960-1982)

Bertsozale Elkartea. Mintzola Etxea. Kale Nagusia 70. 20150 Villabona
T. (00) (34) 943 69 41 29 / F. (00) (34) 943 69 30 41 / bertsozale@bertsozale.com