Arkitektura

Michel BERGER arkitektoaren ekarpena 

Etxea
Erdi-Aro arte, gela bakarreko etxe gotorrak, harrizkoak, lurrezkoak ala zurezkoak baziren ipar Euskal Herri guzian, bai eta dorre-etxeak eta haurlauzaz estalitako harri idorrezkoak ere.

Berriki agertu dira arrunt desberdinak diren bi mota generikoen tokiko bertsioak, hots alde batetik Nafarroan eta Lapurdin kausitzen den teilaz estalitako "kantabriar-akitaniar" motaren eta bestetik Xiberuan lapitzez estalitako "piriniar"  motaren tokiko bertsioak.

Nafartar eta Lapurtar modeloak batzuetan gurutzatzen diren eta aldaketa anitz dituzten bi bertsio nagusiz osatzen dira. Tamaina arrunta dute eta angeluzuzenak dira.  Nabe bakar batetik eraikiak izan dira, harriz betea izan den zurezko armadura baten laguntzaz.

Lapurtar modeloaren aitzina zurezko zatiz osatzen da.  Etxabea harri-hormaz egina da eta lorioa aterpetzen du. Nafartar modeloaren aitzinak aldiz, ate bat dauka harri landuzko gangaren erdi-erdian.

Ekialdera itzuliak diren etxaintzin horiek ederki apainduak dira : zurezko balkoiak ukan ditzakete, leiho uztartuak, harrizko edo zurezko zizelketak (leihoburuak, arkuak, angeluko harriak, epigramaz edo dataz grabatu taulak…).

Denboran zehar eta beharren arabera, hastapeneko tamaina maila batez edo biz altxatua izan daiteke edo, zelaian izan ezkero, alde batetik eta bestetik luzatua izan daiteke, itxura disimetrikoa hartuz.

Xiberutar modeloa, tamaina desberdinekoa izan daiteke eta arkitektura ezaugarri arrunt desberdinak baditu. Biarnoko eta Bigorrako etxeen antza du.

Baina etxearen berezitasun nagusiena, etxearen eta honen barnean bizi direnen arteko harremanak dira. Ohidurak eta kode juridiko berezi batek kudeatzen ditu, premuari etxearen izena ematen eta eginbehar kasik sakratuak inposatzen.

Jaraunspen eskubidearen berezitasun honek etxearen iraupena segurtatzen zuen, bederen bizitokiari dagokionez. Beren berezitasunaz eta ondare interesaz arduratuak diren premuak edo jabe berriak, etxea berritzen saiatzen dira, behar berrietara ahal bezain ongi egokituz.

XIX. mendearen bigarren zatitik goiti gertatu baserriko baloreen eta arte herrikoiaren itzulerak, erregionalismoaren sortzea ekarri du arkitektura mailan. Horrek etxearen itxura aldatu du eta bere baserri funkzioa galdu du. Neo-euskal luxuzko etxea bilakatu da eta ondotik lapurtar etxe arrunta. Joera hori hain handia izanik, zailtasun handiak ditu egiazki berritua izateko.

Ondare lekukotasun bat egon behar ote du ala inspirazio iturri bat ? Hori izanen da ondoko belaunaldien erronka.

 

Dokumentu osagarriak

 Dans quel contexte prend place la maison traditionnelle ?

 Habitat rural et établissements humains

 Plasticiens et architectes : entre libertés et rigidité imposée

 

Baliabide-zentroak

Architectes des Bâtiments de France :
Anne MANGIN-PAYEN

Conseil d'Architecture, d'Urbanisme et de l'Environnement (CAUE) :Paueko Bulegoa

Conseil d'Architecture, d'Urbanisme et de l'Environnement (CAUE) : Baionako Bulegoa

Centre de documentation et d'archives d'architecture :
Gaztelu-Berria - Baiona

 

 

Kultura agenda zure e-postara

Zure emaila:

Zure helbide elektronikoan atari honetako albisteak eta datozen gertakariak jasoko dituzu. Zure gustokoa ez bada edozein unetan harpidetza eten dezakezu, inori azalpenik eman gabe.
Harpidetzaz gehiago jakin [+]

IKUSKIZUNA - ANTZERKIA

Herioa eta Dontzeila 2009ko urriaren 2a

FESTIBALA - DANTZA

T-Danz

BERTSO SAIOA - TXAPELKETA 2009

Bertsolari txapelketa - Final-laurdena 2009ko urriaren 3a

IKUSKIZUNA - DANTZA

Aurrez aurre 2009ko urriaren 3a

KONTZERTUA - MUSIKA

Fuck Norris - Rachel 2009ko urriaren 3a

IKUSKIZUNA - IPUINAK

Voyage sans bagage ni raison 2009ko urriaren 3a

ANIMAZIOA - BESTA

Lapurtarren Biltzarra 2009ko urriaren 4a

ERAKUSKETA - MARGOLARITZA

Margolaritza Euskal Herrian 50 urtez

ERAKUSKETA - ARKITEKTURA

Euskal Herriko Etxeak

ERAKUSKETA - MARGOLARITZA

Inwoko