Ahozko inprobisazioa munduan gaindi

Ondoko bertsularien lekukotasunen irakurtzeko egin klik beren izenean edo beren argazkian.

"Meza kantatuak emaiten ziren aste egun batzuetan ere, eta nik kantatzen nuen apezaren lagun.

Gogotik egiten nuen lan hori, kantuz gostu bainuen ordukotz. Errexki ikasi nituen elizako kantu horiek, nahiz ez nakien zer kantatzen nuen : denak latinez emaiten baitziren orduan. Hortik laster hasi nintzan kantu euskalduneri ere ohartzen. Artzain lagunen ganik ikasi nituen zonbait, bainan gehiago handik eta hemendik bildu kopia batzuetarik. Hauetarik gehienak izeba Marianak eskuratzen zaukitan.

Holaxet aunitz euskal kantu ikasi nituen. Badut zonbait xaramela aterarik ene ardien inguruan. Iduritzen zitzautan heieri ere laket zitzaiotela kantua.

Gero hasi nintzan pentsatzen kantu eder horiek norbaitek eginak zirela. Jakin ere nuen horiek deitzen zirela pertsulariak. Hori zitzautan gauza harrigarria, kasik ezin sinetsia.

Nik ez bainuen holako dohainik sendi ene baitan. Xoraturik egoiten nintzan mixteriozko gizon horiek gogoan".

"Ttipitan ez nuen modelo berezirik, Aita izan ezik, egunero etxean nuelako. Gero, 13/14 urterekin ohartzen hasi nintzen noren bertsokera edo bertso egiteko moldea nahi nukeen eta norena hartu nahi nuen erreferentzia puntutzat edo segitzeko bidetzat. Eta galdetu izan didatelarik bertsolari gustukoena zein dudan : Jose Agirre esan izan dut.

Behar bada Aitak bere hurbileko mundukoa ikusten zuen bezala, gu kaleko umeak, beste giro batean hazi gara eta beste puntan Jose Agirre, baserri mundukoa, mendi xokoan hazia, ttipitatik lanean aritu dena, oso beste erreferentzia…

Hori bertsotan sentitzen duzu ere. Bai erreferentziatzat hartzen dut garai bateko euskara eta esaera biziak erabiltzen zituelako eta gure testuingurua zein den kasik aurkakoena horkoa delako".

"Ni ttikitan pilotari izan nahi nuen. Bertsolari izan zitekeenik ere apenas jakingo nuen. Gero bai, pixkanaka pixkanaka, sinesten joaten zara izan zintezkeela bertsolari, denen dohaiak harrapatzen saiatzen zara, eta batzu miresten dituzu.

Gero, miresten dituzun horiek ondoan dituzu saioetan, eta lagun bezala ikusten dituzu. Prozesu hori ezagutu dugu. Izan liteke Joxe Agirrekin, hirurogeita hamabost urte eta oraindik plazaz plaza bertsotan. Pertsona bezala ezagutzen duzunean oraindik maitagarriagoa egiten zaizu. Ikur bat, sinbolo bat da eta zurekin joaten da herri batera eta, zer umila den gizona, nola hartzen zaituen dena laguntzeko, hori adibidez oso eskertzekoa da.

Beste bat Andoni Egaña izan liteke, hiru txapel, teorizazio mailan egin litekeen guzia, praktikan astro bat, berritzailea, aitzindaria, baina mahai inguruan zurekin dagoenean, bat gehiago. Horiek lekzio handiak dira"

"Iaz izan ziren nazioarteko inprobisazio kulturarteko topaketak eta heldu ziren hona Mexikarrak, Argentinoak, Kubatarrak, Katalanak, Georgiakoak, eta harrituak gelditu ziren denak gure inespresibitatearekin.

Ez gira mugitzen, ez dugu ahotsa erabiltzen, ez ditugu adierazpide horiek batere erabiltzen. Eta egia da hor badela bide bat egiteko. Baina, zentzu bat galtzen dugularik bestea zorrozten zaigun bezala, itsuek hobeki entzuten duten bezala, bertsolaritzan hitzek dute garrantzia eta hitzek transmititzen dute.

Bertsoaren edukiari eman zaio garrantzia beti, aski kalitate ona lortu dugu maila horretan, eta formari garrantzia emateko garaia ere bada. Baina bertsoaren egiazko izaera saldu gabe. Gorputzak ez du hitza gainditu behar, eta hitzak beti izan behar du mezuaren zentroa.

Usu esaten da ere bertsolariok gaizki kantatzen dugula. Egia da, baina hor ere, hitzak du balioa eta hitzetan zentratzen gira. Ez da kantu bat. Da melodia bat hitzak hobeki sarraraziko dituena.

Beraz, bai lanak egin behar direla hobeki kantatzeko, espresibitatea lantzeko, baina ez dut uste, askotan pentsatzen den bezala, bertsoari alde horretatik zerbait falta zaiola. Ez zaio ezer falta"

"Bertsotan aritzeko gustua etorri zitzaidan Baionako ikastolan kurtso bat ireki zutelarik. 5. urtean nintzela, talde ttipi bat hasi ginen bertsotan eta geroztik segitzen dut. Karlos Aizpurua Oiartzundarra nuen irakasle.

Aitortu behar dut hastapenean amak pusatu ninduela. Gero konturatu nintzen gauzak ikasten direla bertsolaritzarekin. Gainera, gauza berria zen, beste aktibitateetatik desberdina zena.

Gero, bertso-eskolak ireki ziren eta klaseak bukatu eta gero biltzen ginen. Karlos Aizpuruarekin egiten genuen oren bat astean bertsolaritzari buruz eta bertso zaharrak lantzen genituen, besteak beste. Gero Kanboko kolegiora pasa nintzen eta han talde berri bat sortu zen : Baionan nirekin ziren batzu gehi beste batzu, hor hasi zirenak.

Orai bost gira, lau mutiko eta neska bat. Hastapenean, orai baino gehiago ginen, bidean batzuk uzten dutelako, ez zaielako denei gustatzen".