Bertsulariaren izan-moldea

Ondoko bertsularien lekukotasunen irakurtzeko egin klik beren izenean edo beren argazkian.

"Errana dut jadanik zer tirria senditzen nuen pertsulari izaiteko, bainan ez nuela hortako ahalik senditzen ene baitan.

Hainbertzetaraino egia da, non ez bainintzan, bakarrik nintzela ere, behin ere entseatzen baten moldatzerat, ez eta buruan pasatzen ere.

Ene lagun batzuer entzuna nioten, bazirela elgarri pertsuka artzen zirenak ostatu horietan; leher egiten zutela heiekin irriz.

Ni ez nintzan orduan oraino ostatuetan ibiltzen. Urte batez, herriko besta bigarren egunean, hitz-hartu nintzan ene betiko lagun Lorentzo Tolosarekin, gauazko bailerat aterako ginela biak. Bailea, Angelesainea izeneko ostatuaren aintzinean egiten zen.

Orroitzen naizena da, ja etxolarat abian ginen mementoan, hauteman ginituela lau edo bortz gizon pertsuka ari ostatu hortako sukaldean. Lorentzo eta biak leihoaren kanpotik jarri gintzaizkioten beha".

"Hasteko bertsolariak euskara ongi menperatu behar du.

Euskararekin jostatzeko heinean izan behar da, bertso anitzetan hori delako ideia mailan zuk duzun orijinaltasuna edo arrazoiketa.

Gero, plazer bat sentitu behar duzu : ez baduzu plazerra, ez duzu ikasiko ere. Gainera, uste dut behar dela “zerbait”. Kirolean, ez baduzu oinarri fisiko bat sortzez, teknika anitz izaten ahal duzu, baina ez zara besteen heinean izanen. Bertsolaritzan gauza bera da : behar duzu gauzak atxemateko “txip” bat buruan, edo ikusten duzunari itzuli bat emateko gaitasun bat.

Gero lantzen duzu edo ez duzu lantzen. Batzuk gaia sakon tratatzean ateratzen dute beren onena, beraz izango dute lirikotasun bat nonbait ; beste batzu umoretik hasten direnean, ia onenak dira. Bakoitzak bere nortasuna emanen dio bertsoari. Horretan behar da gaitasun berezi bat"

"Hizkuntza ongi menperatu behar du eta gainera gustatu egin behar zaio hitzekin jolastea, ez bertsotan ari denean bakarrik. Hori bizimodu bihurtu behar du. Dohain nagusiena hori da.

Beste dohain bat jendearekin tratatzen jakitea da. Zu herri bat zoazenean, ez duzu inor ezagutzen askotan : inondik ezagutzen ez dituzun pertsonekin elkarrizketa gaiak atxeman behar dituzu, eta ez da errexa. Horrek asko irekitzen du pertsona. Gainera besteak baino guttiago zara, besteak beren inguruan direlako. Ezagutzen zaituzte eta zuk ez dituzu ezagutzen. Hori ere oso aberasgarria da.

Gero, nik uste bertso-eskolan gaur egun edozeinek ikasten ahal duela bertsotan. Oso lan mekanikoa da. Beraz hamar urteko haur bat etortzen bada bertso-eskolara eta irakaslea ez bada traketsegia, urte baten buruan ikasten du zortziko ttiki bat kantatzen. Hori frogatuta dago.

Horrek ez du erran nahi bertsolaria denik. Bertsolari bihurtzeko, faktore asko sartzen dira : zenbat maite zaituen jendeak, zer karismoa duzun, jendeak zerekin identifikatzen zaituen, xantza eta zaletasuna"

"Uztapideri behin galdetu zioten ea bertsolaria sortzen zen edo egiten zen. Eta erantzun zuen : lehenik sortu bederen. Arrazoi du.

Denok baditugu gaitasun batzu hasieratik eta beste batzu ez ditugunak. Teknikoki bertso bat osatzeko, behar da hizkuntza ongi menperatu, elokuentzia minimo bat eta adierazpenerako gaitasun batzu. Hori lantzen da.

Nik uste dut behar duela orokorrean pertsona ona izan, zeren eta pertsona publiko bat baita. Gainera, ez da lanbide bat. Izaten ahal da zure diru-iturri nagusia, baina nik, niretzat, ez nuke nahi bertsolaritza lanbide izatea. Uste dut profesionalizazio maila batera ez dela iritsi behar"

"Bertsolaritzarena ez da dohain baten izatea, praktikatzea da. Bertsolariak, hasteko, euskara menperatu behar du.

Bestela, bertsolariak umorea behar du, eta gehienek badute. Eta bertso seriosak ere kantatzen jakin behar du, jendea hunkitzeko gisan. Bertso hunkigarriak txapelketarako gehien erabiltzen dira, baina umorea da inportanteena.

Bertsolaritzaren historian zehar, gaiak anitz aldatu dira. Lehen kantatzen baitzuten baserriko giroari buruz, edo euskal aberria, tradizioa edo fedeari buruz.

Gaur egun, gai guziak hunkitzen dira, hori da aldatu dena, eta bertsolariak eskolatuak dira. Hala ere, baloreak berdinak gelditzen dira. Prentsa irakurri behar da normalki.

Irakurtzen ez duenak gero zailtasunak izaten ahal ditu. Liburuak ere irakurri behar dira eta bertso zaharrak landu, hori ere inportantea da.

Bertso zaharretan metaforak nola sartzen dituzten, zer arrazoiak ere ematen dituzten aztertzen dugu, ideia batzuren osatzeko"