|
|
Cerrar Ayuda | ||||||||||||||
"Gure nazio-hizkuntza berriro Euskal Herriaren mintzabide eta oinarri bihurtuko bada, beraz, bi gauza lortu behar ditugu; eta lorpen horretan laguntzekotan sortu da eskuetan duzun aldizkari hau. Bata, hizkuntzaren alorreko fenomenoak ahalik eta ongienik ezagutzea. Lehendabizi jakin egin behar da, egia ezagutu behar da albait zehazkienik; beste herrietako saioak, arrakastak eta porrotak aztertu behar dira. Bestea, berriz, hizkuntza pizkundean herria bera interesatu gabe, soluziorik ez dagoela sinetsi eta sinestarazi behar dugu. Herriak ez badu nahi, herriak ez badu nazio-.hizkuntzaren arazoa bere gain hartzen, jai dago."
Iturria: BAT aldizkaria. 1. Zenbakia. 1990eko otsaila J.L. Alvarez Enparantza "Txillardegi" Aldizkariaren sortzailea
Aldizkariaren helburu nagusia euskararen berreskurapen eta normalizazio lanetan diharduten eragileak soziolinguistikan eta glotopolitikan janztea da. Horretarako Euskal Herriko nahiz atzerriko (bereziki Europako) ekarpen esanguratsuak biltzen ditu.
BAT aldizkaria soziolinguistikan nahiz glotopolitikan espezializatutako aldizkaria da eta 1989an sortu zen Donostian. Bere sorreraz geroztik, urtero batez beste lau zenbaki eman ditu argitara, soziolinguistikaren eremuan Euskal Herrian zein atzerrian landutako eredu teorikoak, esperientziak eta erreferentziak eskainiz.
Soziolinguistika alor aski disziplinartekoa denez aldizkariak ahalegin berezia egiten du aniztasun horri bide ematen, bai gaiei dagokionez, bai egileei dagokionez. Honela, aldizkariaren orrietan jurilinguistikan katedradun denaren gogoeta sakonak edo normalizazio ekimen bat burutu duen eragile baten azalpen xehea topatuko dituzu.
Aldizkariaren helburua euskararen berreskurapen bidean eragile direnei oinarri teoriko espezializatua eskaintzea izan da, horregatik, besteak beste, honako edukiak lantzen eta argitaratzen ditu:
Aldizkariak arreta berezia jarri nahi du, beraz, Euskal Herriko mugetatik kanpo, Europan bereziki, gertatzen denari eta burutzen ari diren esperientziei. Honela, aldizkariaren zenbaki askotan Euskal Herriari buruzko lanez gain atzerrikoak ere topatuko dituzu, dossierreko gaiaren inguruan atzerriko herri baten errealitateari.
Aldizkariak unibertsitate mailako lanak argitaratzen ditu, maila zientifiko jasoa dutenak eta oinarrizko kalitate nahiz zorroztasun maila betetzen dutenak.
Aldizkari espezialdua den arren, bere baitan irakurle mota askori zuzendutako edukiak topatuko dituzu. Euskaltzale eta euskalarien artean jakingarriak diren lan dibulgatiboak biltzen ditu oro har.
Labur esanda, aldizkariak topaleku izan nahi du; euskararekin konprometituta lanean diharduten iritzi, jarrera eta eremu desberdinetako eragileen topaleku.
Aldizkariaren zenbakiek, oinarrizko atal hauek dituzte:
Argitalpen batzordea 1989an sortu zenetik euskalgintza eta unibertsitate munduan aski ezagunak diren lagunek osatu izan dute.
Gaur egun honako hauek biltzen ditu:
BATZORDEKIDEAK:
KOORDINATZAILEA: Belen Uranga (Soziolinguistika Klusterreko kidea)
------------------
Zuzendariak:
Batzordekideak:
Koordinatzaileak:
BAT soziolinguistika aldizkarian parte hartzera gonbidatu nahi zaitugu, irakurle. Bi modu dituzu horretarako:
Andoni Sagarna. Euskara XXI. Mendeko informazio- eta komunikazio teknologietan.
Artikulu honetan, azken hamarkadan Informazio- eta Komunikazio-Teknologietan izan diren aldaketek euskararen bizitzari ekarri dizkioten baldintza berriak eta euskal komunitatea baldintza horiei nola saiatu den erantzuten aztertzen da. Arlo horretako produktuak eta tresnak euskaraz erabiltzen, sortzen eta moldatzen ahalegintzen den jende saiatuaren lana eta herri-erakundeek ematen dituzten dirulaguntzak aurrerantz bultzatzen duten arren, teknologiaren aldaketak eragiten duen atzeranzko bultzadari eusteko, zailtasun handiak ikusten dira. Etorkizunari begira, berriz, euskarazko hizkuntza-teknologiak garatzea ezinbestekoa izango da, baina arlo horretako enpresa handiek euskal merkatua ez dute aintzakotzat hartuko, interes ekonomikorik ez diotelako ikusiko.
Egoera horren aurrean, mundu-mailako merkaturako lan egingo duen hizkuntza-teknologiako euskal industria bultzatzea izan liteke irtenbidea, kanpoan errentagarritasuna lortuz, etxeko premiei erantzun ahal izateko.
Araceli Diaz de Lezana. Euskarazko informazioaren eta komunikazioaren teknologiak (IKTak)
Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologiak (IKTak) definitu eta gero, eukarazko IKTen nondik norakoak aurkezten ditu artikulu honek: batetik, Eusko Jaurlaritzak gauzatutako ekimenak, labur-labur, eta, bestetik, Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak abian jarritako IKTen Inbentarioa. Azkenik, etorkizun hurbilerako hizkuntzen teknologien merkatuaren aurreikuspena eta euskararen inguruko gogoetatxoa erakusten ditu.
Iñaki Alegria, Xabier Artola, Arantza Diaz de Ilarraza eta Kepa Sarasola. Hizkuntza-teknologia Ixa taldean, euskararen erabilera errazteko eta sustatzeko aplikazioak
Gero eta informazio gehiago dugu eskura modu digitalean: bideo, irudia, ahotsa eta testua. Tresna eta aplikazio informatiko berriak sortu dira informazio andana hori prozesatu ahal izateko. Baina non dago kokatuta euskara mundu horretan? Lagun dezakete tresna horiek euskararen normalizazioan? Artikulu honetan EHUko IXA taldeko kideak galdera horiei erantzuten saiatzen dira, euskarazko hizkuntza automatikoki lantzeko tresnak zerrendatuz eta azken 20 urtetako esperientzia laburbilduz.
Itziar Aldabe, Bertol Arrieta, Arantza Diaz de Ilarraza, Montse Maritxalar, Ianire Niebla, Maite Oronoz eta Larraitz Uria. Hizkuntzaren Tratamendu Automatikoa Euskararen Irakaskuntzan
Ordenagailu bidezko hizkuntzen irakaste-sistematan, normalean ariketa itxiak aurkezten zaizkie ikasleei. Esaterako, lau aukeren artean zuzena aukeratzea. Mota honetako ariketetan ordenagailuak aldez aurretik gordeta dauka emaitza zuzena. Ariketa irekia denean, aldiz, ikasleak nahi duena idazteko aukera dauka. Kasu honetan ikaslearen emaitza ez dago aurreikusterik, prozesua automatizatzeko zailtasuna nabarmen handituz. Izan ere, hizkuntza baten irakaste-prozesuan lagungarri gerta daitezkeen tresna askoren baliagarritasuna handitu egingo litzateke, hizkuntzaren tratamendu automatikoan oinarrituko balira. Artikulu honen helburu nagusienetakoa IXA ikerketa-taldeak bide honetan eman dituen pausoak azaltzea da, hizkuntzaren tratamendu automatikoa hizkuntzaren irakaskuntzan nola erabil daitekeen deskribatuz. Ildo honetan, hiru arlo jorratzen ditugu nagusiki: ikasleek erabiltzen duten hizkuntzaren azterketa, irakaste-prozesuan lagungarri gerta daitezkeen tresna informatikoen bideragarritasuna eta baliabide didaktikoen sorkuntza.
Nerea Areta, Antton Gurrutxaga, Igor Leturia. Begiratu bat corpus-baliabideei
Maiz esan ohi da hizkuntza batek hizkuntza-teknologien garapenean duen maila lotuta dagoela hizkuntza horren 'osasunarekin', horren adierazle izateraino. Ez da aztia izan behar bi alderdi horien arteko lotura badagoela sumatzeko. Mundu zabalean posizio 'indartsuan' dauden hizkuntzak dira hizkuntza-teknologietan, eta, horien artean, corpusgintzan, baliabide gehien dituztenak. Artikulu honen helburua da egileek euskarazko eta beste hizkuntza batzuetako corpus-baliabideetan eta corpusgintzan egin duten datu-bilketa aurkeztea, eta datu horien azterketan oinarrituta gogoeta egitea, non gauden eta norantz jo behar genukeen hausnartzeko.
Elena García Berasategi. Hizkuntzaren tratamendu automatikorako tresnak
Teknologia berriek berebiziko garrantzia hartu dute azken urteetan gure bizitzan. Hizkuntzaren alorrean ere teknologia berriek ekarpen nabarmenak eskaintzen dizkigute, hala nola, hizkuntza-ezagutzaileak, zuzentzaile ortografikoak,Interneteko bilatzaile aurreratuak, entitateak automatikoki erauzteko tresnak,terminologia erauzketa automatiko eleanitza egiteko aplikazioak, itzultzaile automatikoak eta orokorrean euskaraz idazten laguntzeko tresnak. Hauetako batzuk egunero erabiltzen ditu euskaraz lan egiten duen edozein pertsonak eta askotan, lana pixka bat arinago egiten laguntzen diote.
Iñaki Alegria, Arantza Diaz de Ilarraza, Gorka Labaka, Mikel Lersundi, Kepa Sarasola. Itzulpen automatikoa: aukerak, arazoak eta erronkak
Itzulpen automatikoa da Ixa taldeak aztertzen duen gaia artikulu honetan. Modu orokorrean, itzulpen automatikoak ematen dituen aukerak eta suposatzen dituen zailtasunak eta erronkak aurkezten dira. Oinarrizko kontzeptuak aurkeztu eta gero gaia modu teoriko praktikoan jorratuta dago, aurrerapen eta baliabide teknologikoak zerrendatuz eta adibide praktikoak emanez.
Igor Odriozola, Inma Hernaez, Eva Navas. Euskara eta hizketa-teknologiak
Azken urteotan, aurrerapauso handiak ari dira ematen hizketa-teknologien alorrean. Halako teknologiak garatzeko, ordea, ahots-baliabideak sortu beharra dago, eta horixe da, hain zuzen, hiztun gutxiko komunitateen arazorik handienetariko bat, baliabideak sortzea prozesu luzea eta garestia baita. Artikulu honetan, euskararako dauden ahots-baliabideen berri emateaz gainera, gure komunitatean hizketa-teknologiekin diharduten talderik nabarmenenak zerrendatu ditugu. Gainera, hizketa-teknologien bi atal garrantzitsuenen azalpen bat eman, eta hemengo administrazioek eman dituzten urratsak aztertu ditugu. Azterketa hori guztia kontuan izanda, gure ondorioen berri eman dugu.
Maite Goñi. Euskaljakintza: euskara eta teknologia berriak
Azkenaldian, web 2.0 edo Internet berriaz nonahi entzun dezakegu. Asko hitz egin da, halaber, irakaskuntzak internetera hurbiltzeko eta berau ulertzeko modu berri honi atera dakizkiokeen onurez. Jakintza Ikastolako IKT taldean, duela urte batzuk hasi ginen ohartzen onura hauez eta hausnarketa sakon baten ondorengo emaitza dira gaur egun abian ditugun hainbat proiektu.
Horietako bat euskaljakintza egitasmoa dugu. Euskaljakintzaren ardatz nagusia blog bat da, baina blog hori mendiaren tontorra baino ez da. Mendiaren magalean, euskara irakasteko metodologia berri bat dago, zeinarekin ikasleen euskararekiko jarrera aldatu eta euskara ikasteko nahiz lau haizeetara zabaltzeko grina piztu nahi den teknologia berriek eskaintzen dizkiguten baliabide eta lan egiteko modu berriez baliatuz.
Maite Gomez Lete. IKASYS, norbere trebakuntza sistematikoaren bidez egiten den ikasketa
Teknologi berriek aukera berri batzuk ematen dituzte hizkuntzen irakaskuntzarako ere. Artikulu honetan Ikastolen elkarteko Maite Gomez IKASYS proiektua aurkezten digu. Proiektu honen helburua hezkuntzan nabari diren hutsuneak betetzea da, hau da, ariketak egiten trebe izaten lagunduko dio ikasleari eta, bidenabar, baita buruz ikasten ere, eta hori guztia autonomoki barneratzeko aukera eskaintzen dio proiektuak, betiere ikasle bakoitzaren gaitasuna eta beharrak kontuan izanez eta horiei ahal den egokiena erantzunez.
Fernando Morillo. Teknologia idazlearen lagun
Teknologia berriak ematen dizkiguten, eta bereziki idazleei ematen dizkieten, aukerak aztertzen ditu bere artikuluan, bereziki azken urte horietan zehar baliagarriak izan daitezkeen tresnak aurkezten ditu, eta aurkeztu ez ezik, nola erabili eta berak dituen trukuak ere azaltzen ditu. Horrela PDAk, hiztegiak eta entziklopediak, datu-baseak, testuak entzuteko programak e.a. ematen dituzten aukerak azpimarratzen ditu F. Morillok.
Mikel L Forcada. Katalanaren itzulpen automatikoa
Artikulu honetan Mikel L. Forcadak, Alacanteko Unibertsitateko ikertzailea, katalanerako itzulpen automatikoa aztertzen du. Artikuluaren lehengo zatian itzulpen automatikoa zer den azaltzen digu eta bigarrenean katalanerako itzulpen automatikoari buruzko gogoeta batzuk aurkezten ditu eta katalanaren eskaintza ere aztertzen du. Bere artikuluaren azkenengo zatian Mikel L Forcadak katalanaren aldaeren kasuari buruzko gogoeta bat egiten du ere.
Hausnartu deitutako sariak antolatu ditu Soziolinguistika Klusterrak Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzaren (HPS) laguntzarekin. Sari horien helburua euskal soziolinguistika teoriko edota metodologikoaren garapena eta berrikuntza da. 5 sari emango ditu Soziolinguistika Klusterrak 2008an.
Jean-Claude Hiriart. Ipar Euskal Herrian, euskararen irakaskuntza eskaintzaren egituraketa
2004an Euskararen Erakunde Publikoaren sortzeak euskarazko irakaskuntza arloan esku hartze zabalago batera eraman ditu tokiko hautetsiak, ordura arte osoki Estatuaren eskumenetan zelarik gai hori. Esku hartzearen banaketa berri hori modu honetan gauzatu da: lurralde osoko irakaskuntza-eskaintzaren garapena eta ikasgela berrien irekitzeko prozedurak Euskararen Erakunde Publikoak animatzen ditu, haren baitan biltzen baitira Hezkuntza Nazionalaren Ministerioa eta tokiko hautetsiak. Hiru urte iragan ondoren, dispositibo berriaren bilduma egin nahi dugu artikulu honetan, obratze-lanak deskribatuz eta politika horren ebaluaketa iraunkor baten oinarriak pausatuz.
E. Baxok. Hizkuntza antolaketaren bideetan
Azken 30 urte hauetan, hizkuntza antolaketaren bideetan ibili direnek, testu nagusi batzuk idatzi eta erabili dituzte. Quebeceko 101. legeak (1977) tokiko hizkuntza-egoera osoki aldatu du eta zeharkako eragina izan du herri askotan. Euskararen legeak (1982) euskara indartu du, ez bakarrik Euskal Autonomi Erkidegoan, bai eta ere beste herrialdetan, molde askotako laguntzen bidez. Adibidez, Euskara biziberritzeko plan nagusia (1999) tresna eraginkorra eta bateratzailea gertatu da. Ipar Euskal Herrian euskalgintza mugimenduak Europako hizkuntza zuzenbidea erreferentziatzat hartzen du, eta, bereziki, Kuijpers ebazpena (1987), eta Eskualdeetako edo eremu urriko hizkuntzen Europako gutuna (1992). Gaur egun, hitzarmen bitartez (EKE 2003, EEP 2007) mugaz gaineko hizkuntza antolaketak Euskal Herri osoa estaltzen du.
Jean-Baptiste Battitu Coyos. Hizkuntza-politika Ipar Euskal Herrian: nondik nora? ibilbidearen azterketa
Azken hamar-hamabost urteetan Ipar Euskal Herrian soziolinguisitikaren inguruan eginiko zenbait bilakaera ekartzen ditu artikulu honetan Jean-Baptiste Battitu Coyos-ek, beti ere, Erramun Baxok eginiko ekarpena kontuan hartuz ipar aldeko sozilinguisten aitzindari gisa. Bertan, J.W. Berryren Integrazio modeloari, Txepetxen triptikoari eta Fishmanen Reversing Language Shift-tari gainbegirada emanez, iparraldeko euskalgintzari begiratzen dio, legeria, eta hura aldatzeko eginiko ekimenak kontuan hartuz. Aldi berean, irakaskuntzaren betebeharrez eta Euskararen Erakunde Publikoaren eginbeharrez ikuspegi orokorra eskaintzen du artikulu honetan. Azkenik, hizkuntza-politikaren partaide diren elkarte eta erakundeek, botere publikoek eta gizarteak elkarren artean izan beharko luketen engaiamenduaren beharraz deia plazaratzen du.
Pablo Sagardoy Lizuain. EAEko euskararen belaunez belauneko familia bidezko transmisioa
Euskararen etorkizuna bermatzeko, belaunez belauneko familia bidezko transmisioa oinarrizko urratsa da. Hori horrela, artikulu honetan, Euskal Autonomi Erkidegoan (EAEn) guraso biekin bizi diren 2 eta 29 urte bitarteko seme-alabek gurasoengandik jasotako hizkuntzari edo hizkuntzei buruzko azterketa egiten saiatu da egilea. Beraz, analisiaren oinarrizko unitateak seme-alabak dira.
Xabier Mendiguren Bereziartu. Kontsumitzaileen hizkuntza-eskubideak nola bermatu
Kontseiluak EAEko Kontsumitzaileen Eskubideen Dekretua aztertu du; hain zuzen ere, Dekretuaren alde positiboak azaltzeaz gainera, zuzendu beharrekoak ere aipatu ditu. Hiru ekarpen nagusi nabarmendu dituzte bozeramaileek beren ohar, prentsaurreko eta jardunetan: hizkuntza-eskubideak bermatzeko xedez sorturiko arauak udalerri guztietan aplikatu behar direla, enpresen tamaina-irizpideak ez duela muga izan behar, jardun ekonomiko guztiei eragin behar diela eta ez zaiela lehentasun berezia eskaintzen gai arriskutsuei eta botikei, eta hori bermatzea ezinbestekoa dela, erabilera desegokiak ondorio larriak izan baititzake erabiltzailearentzat.
Euskara Kultur Elkargoa eta Nafarroako Ikastolen Elkartea. Nafarroa Oinez 2007ko jai egunaren azterketa soziologikoa
NUPko eta Ikastolen Elkarteko adituek egindako Nafarroa Oinez 2007ko jai egunean parte hartu dutenen profila aztertu dute zenbait alderdi kontuan hartuz: sexua, adina, ikasketa-maila, jatorria, euskaraz jakitea, adiskide arteko edo familiarteko parte-hartzea, motibazioa, balorazioa eta hurrengo deialdira joateko asmoa. Emaitza modura lortzen den argazkia positiboa dela dirudi, gehienbat aukerako aldagaiak kontuan hartzen baditugu, aukerakoak direlako hain zuzen ere. Adibidez, parte-hartzea nahiko kolektiboa da, adiskide artekoa edo familiartekoa, eta motibazioaren aldagaia kontuan hartuz, azpimarratzekoa da euskara eta ikastolak dibertsioarekin lotzen direla. Azkenik, gehiengoak egunean zehar izan duen parte-hartze luzeari buruzko datuak eskaintzen dira, eta hurrengo deialdian gehiengo handiaren parte-hartzeko asmoa edo fideltasun-neurriari buruzkoak ere bai.
Maria-Jose Azurmendi. Identitate Etnolinguistikoa (IELa) Euskal Autonomi Erkidegoan (EAEan)
Identitate Etnolinguistikoaz (IELa) eta euskal identitateaz mintzatzen da Mari-Jose Azurmendi artikulu honetan; EAEko populazio unibertsitarioan, 2004. urtean, eginiko ikerketa baten zenbait emaitza ekartzen ditu. Ikuspegi psikologikoari eta psikosozialari jarraituz, IELaren tipologia proposatzen du, hor kokatuz aztergai diren prototipoak (euskalduna, espainiarra+euskalduna eta espainiarra, identitate globalari lotuak), eta tipoak (euskalduna+gaztelania, eta espainiarra +euskal kultura, hizkuntza eta kultura osagarriei loturikoak). Lan-ildo kognitiboa eta afektiboa aztertuz, IELaren prozesuan eragile nagusien inguruko hipotesiak proposatzen ditu, eta emaitzen inguruko eztabaidagaiak ekartzen.
Richard Y. Bourhis, Rodrigue Landry. Hizkuntza-gutxiengoen talde-bizindarra, kultura-autonomia eta ongizatea
Hizkuntzaren talde-bizindarrari buruzko ikuspegia eta teoria azaltzen dute egileek artikulu honetan: bizindar objektiboa eta subjektiboa uztartuz, eta Landryren kultura autonomiaren eredua aztertuz, non osagai nagusiak kontrol instituzionala, hurbiltasun soziala eta legitimitate ideologikoa kokatzen diren. Bide horretatik zehazten saiatzen dira zer esku-hartze diren garrantzitsuak hizkuntza-gutxiengoek kultura-autonomia eta babes instituzional handiagoa lortzeko. Amaitzeko, Europako eta Kanadako zenbait hizkuntza-gutxiengoen ongizatea aztertzen dute, arreta berezia jarriz Montreal eta Qebeceko eskualdeetan kokatutako komunitate anglofonoen kasuari.
Hausnartu deitutako sariak antolatu ditu Soziolinguistika Klusterrak Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzaren (HPS) laguntzarekin. Sari horien helburua euskal soziolinguistika teoriko edota metodologikoaren garapena eta berrikuntza da. 5 sari emango ditu Soziolinguistika Klusterrak 2008an.
Javier Díaz Noci. Euskal komunikabideak eta ziberkomunikabideetan euskararen erabilera
Idatzizko zein ikus-entzunezko komunikabideekin batera, azken 15 urteetan internet dugu euskararentzako argitalpen- eta garapen-gune berri bat. Artikulu honetan zeintzuk diren euskal ziberkomunikabideen ezaugarriak aztertzen ditugu. Alde batetik, edizio digitalaren ezaugarrien erabilera aztertuko dugu; beste alde batetik, euskararen barietateen erabilera ere bai. Euskal Herriko Autonomi Erkidegoko euskal komunikabideen sisteman ere nola kokatzen diren internetekoak azalduko ditugu. Momentuz, konklusio gisa honako hauek aurrera ditzakegu: EHAEko ziberkomunikabideen herenak erabiltzen du sistematikoki euskara; Gipuzkoa da ziberkomunikabide gehien dituen lurraldea; gehienak egunkariak edo berritze etengabekoak dira; batua da nagusi; euskalkiaz idatzita dauden komunikabideak (partzialki, beti), batik bat bizkaieraren barietate bat erabiltzen dute; diru publikoz lagunduak dira, eta publizitatea modu mugatuan erabiltzen da; gutxi erabiltzen dira elkarreragina eta multimediatasuna; eta, oro har, euskal ziberkomunikabideen laurdena baino ez da propio interneterako sortua.
Euskarazko kazetaritzarentzako hazkundea, gure ustez, bi komunikabide motetatik etorriko da: tokian tokiko prentsa eta internet. Tokian tokiko aldizkariek irakurle euskaldun portzentaia handi bat dute; baita publizitatea ere. XXI. mendearekin batera, doaneko prentsak, egunkariak eta tokian tokiko aldizkariek tokian tokiko egunkariak sortu dituzte. Audientzia gehien duten komunikabideek, bestalde, ez dute beharrezko ikusten euskara komunikazio-tresna gisa erabiltzea.
Josu Amezaga, Edorta Arana. Telebistagintzaren digitalizazioa eta euskara
Digitalizazioak ekarriko dituen aldaketa teknologikoak kontuan hartuta, egileek testuinguru berrian euskararentzat zer-nolako baldintza eta aukerak emango diren aztergai dute. Horretarako, ETB sortu zen unetik hona, kate biek euskarari buruz izan dituzten planteamendu teorikoak eta jardun errealak kritikoki aztertu eta baloratzen dira artikuluan. Eskarmentu horretan oinarrituta, eta telebistaren digitalizazioak dakarren aldaketak baliatuta, euskararen susperkuntza helburu duten hainbat gomendio ondorioztatzen da.
Koldo Meso Ayerdi. Euskarazko hedabideak Interneten
Artikulu honen helburua euskarazko kazetaritzak Interneten nolako presentzia duen adieraztea da. Gure arteko komunikabideak berandu samar sartu dira sarean, eta haien egituran eskasiak badaude. Hala ere, mundu fisikoan gertatzen den legez, ziberespazioan ere Euskal Herriko komunikabideek zenbait esparru konkistatzeko lanean dihardute. Testu honetan Interneten dauden euskal hedabideen historia egiteaz gain, haien ezaugarriak, haien proeikzioa eta etorkizunerako antzematen diren joerak ere azaltzen dira.
Iñigo Fernández Ostolaza. Euskarazko hedabideak eta publizitatea
Iñigo Fernandezek sinaturiko artikulu honetan publizitateak euskarazko hedabideetan duen presentzia aztertzen da, eta arreta berezia jarri zaio gai honen inguruan azterketa eta eztabaida oso gutxi egin izanari. Euskal kulturaren eta komunikabideen kontsumitzaile kopurua oso mugatua izateak ezinbestean bultzatu behar du marketinean eta publizitatean berritzaileak izatera. Baina erdarekin lehiatzeko zailtasunak daude, eta produktuen hobekuntzan inbertitzeko baliabide ekonomiko sendorik ere ez da izaten. Beraz, egiten diren galderen artean honakoak daude: zergatik dago horren publizitate gutxi euskal hedabideetan? Euskaldunok ez al gara publizitatea euskaraz egiten duten markengatik hurbilago sentitzen?
Jose Inazio Basterretxea Polo. Arto gutxitan, kalabaza jaki -gizarte-komunikazioa, euskaraz eraikitzen
Euskaraz bizi den eta hala bizi nahi duen hizkuntza-komunitatearen eta gizarte-komunikazioaren sektorearen arteko harremanak aztertzen dira artikulu honetan. Komunikazio sektorea osasuntsua eta normalizatua behar dela planteatzen da, eta, horretarako, modu orekaturen bat aurkitu beharko dela euskaraz diharduten hedabide-mota guztiak uztartzeko. Modu horretan soilik aterako baitzaio egungo produktuei etekin ekonomiko, sozial eta kultural handiagoa. Berebiziko garrantzia hartzen du alor horretan sinergien kudeaketak eta eragileen beregaintasun autozentratuak.
H.Zubiri, A. Retortillo eta X. Aierdi. Euskal hedabideak Euskal Autonomi Erkidegoan
Artikulu honetan, Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak eskatuta egileek egindako hainbat ikerketen azterketaren sintesia eskaintzen da. Ikerketak horiek honakoak dira: CIESen Euskarazko komunikabideen polikontsumoari buruzko azterlana, 2007; CIES-en Euskarazko hedabideen ikus-entzuleei buruzko azterketa, 2007; Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzaren Euskarazko hedabideak azterketa, 2006; Ikerfel-en Euskarazko komunikabideak erabiltzeko eragingarriak eta eragozpenak, 2007, eta Euskararen Erakunde Publikoarentzat IPSOS-ek egindako Komunikabideen erabilpenaren azterketa: telebista eta irratia, 2007. Lan honetan, beraz, lau ikerketa zehatz horien emaitza esanguratsuak nabarmentzen dira.
Aztertu diren gaien artean euskal hedabideen irismen txikia da. Erkidego handiekin alderatuta, euskararen hizkuntza erkidegoa oso txikia dela eta bere eremuko biztanle guztiek euskaraz jakingo balute ere hala izango zela planteatzen da; eta aztertzen da, kontsumitzaile potentzialetik euskal komunikabideak zer ehunekotara heltzen diren. Ondoren, hedapen txikiaren zergatien inguruko hainbat datu eskaintzen dira eskariaren eta eskaintzaren arteko bereizketak kontuan hartuz, arazo horien arabera, egungo komunikabide guztien beharraz galdera egin ondoren, etorkizun hurbilean egin beharreko ikerketaz proposamena ere egiten da.
Iban Arantzabal Arrieta. Tokiko hedabideek etorkizun handia dute
Idatzi honetan hedabideen nolakotasuna, Interneten garrantzia eta hurbiltasunak berez dakarren erakargarritasuna izango ditu mintzagai Iban Arantzabal, Goienako Ikus-entzunezkoen zuzendariak. Hiru puntu horiek azalduko ditu tokiko hedabideen garrantzia “azpimarratzeko, pertsona eta entitateen arteko komunikazio-beharrak asetzeko balio dutela tokian tokiko komunikabideek eta baita aisia, kultura eta prestakuntzarako bideak eskaintzeko ere, euskaraz, elkarlanean oinarriturik eta era guztietako euskarri komunikatiboez baliatuz.”
Iñaki Iurrebaso Biteri. Hedabideak eta euskara Zarautzen, 2006 ikerketaren emaitzak
Artikulu honetan Iñaki Iurrebasok Zarautzen 2006an buruturiko ikerketaren berri eman du. Ikerketaren helburuak hedabideen kontsumo-ohiturak (telebista eta egunkariena zehazki) ezagutzea, eta zenbakietara ekartzea, kontsumo hori hizkuntzaren ikuspegitik aztertzea (euskalduna versus erdalduna), eta kontsumo euskaldunaren logikara hurbiltzea, galdera honi erantzunez: nork (herritarren zein alorrek) kontsumitzen du gehiago euskaraz eta nork gehiago erdaraz?
Emaitzak eta ondorioak aurkezteaz gain etorkizunerako erronka ere planteatzen du egileak, izan ere, bere esanetan “egungo euskarazko hedabideak, lehiakide bezainbeste, elkarren laguntzaile dira espazio komun bat trinkotzeko lanean. Mundu globalizatu honetan, [] geroz eta beharrezkoak izango dira euskarazko hedabideen inguruko azterketa eta estrategia bateratuak”.
Mikel Arrieta. Berria, bost urrats etorkizunari begira
Bost urteko ibilbidearen ondoren Mikel Arrietak BERRIA eta Euskarazko Komunikazio Taldearen (EKT) ibilbideari begirada eman dio. EGUNKARIA itxi zutenez geroztik euskarazko komunikazio eremua osatzea izan du helburu EKT taldeak, BERRIA abian jartzearekin batera. Bere erronka euskarazko hedabideen merkatuan hedatzea da, baina horretarako hainbat baldintza bete behar direla planteatzen du egileak: euskararen presentzia handitu beharra eta euskaraz naturaltasunez irakurtzeko adinako gaitasuna izatea, besteak beste. Aldi berean, EKTren bi erronken berri ematen du: abian dituen proiektuak garatzearekin batera proiektu berriak martxan jartzea, eta euskarazko komunikabideen arteko elkarlana sustatzea.
Nekane Goikoetxea. Hizkuntzen arteko elkar eragina EAE-ko hezkuntza eleanitzean
Artikulu honetan D ereduko ikasleen hiru hizkuntzen arteko elkar eragina (HAEE) aztertuko dugu gure testuinguruan ditugun faktoreen argitara (hizkuntzen tipologia, hizkuntzen estatusa, 2Hren garapen maila...). Elkar eragina bi norabidetan neurtu dugu: ingelesean ematen den euskararen eta gaztelaniaren eragina, batetik, euskararen eta gaztelaniaren artekoa, bestetik. Gainera, ikasleen 1Hak eta EAE-ko hezkuntza eleanitzean orokortu den ingelesaren sarrera goiztiar partzialak gure aztergunean duten eragina ere ezagutu nahi dugu. Metodologia kualitatiboa erabiliz ondorioztatu ahal izan dugu garrantzitsuagoa dela HAEE ingelesez, euskaraz eta gaztelaniaz baino eta baita ingelesaren sarrera goiztiarra jarraitu duten ikasleengan ere. Azpimarratzekoa da, era berean, hizkuntzen arteko distantzia tipologikoak eta euskararen gutxiagotasun egoerak duten garrantzia.
Kike Amonarriz. Gazte hizkerak – hizkera gazteak
Udako Euskal Unibertsitateko Soziolinguistika Sailak 2006ko uztailean antolatu zuen “Erronka berriak euskararen erabileran” ikastaroan emandako hitzaldiaren haritik idatzitako artikulua da honako hau. Bertan, gazte hizkera edo gazte hizkerak aztertzen ditu Kike Amonarrizek. Aztertzen diren gaiak honakoak dira besteren artean, Internetek, digitalizazioak eta telefoniaren garapenak hizkuntzaren erabilpenean duten eragina, eta hizkera-mota desberdinen garatzea, batez ere maila idatzian. Sortzen ari diren hizkera berri horien ezaugarriak erakusteaz gain, euskalkien lekua, euskalkien eta batuaren arteko harremanak eta erdaren lekua ere aztertzen du egileak.
BAT 69: HAUSNARTU: EUSKAL SOZIOLINGUISTIKA SARIAK Fermin Lazkano. Erabilera ala ezagutza sustatzeko politikak? Erabilera neurketak oinarri, politikak erabakitzeko metodo bat
Fermin Lazkanok azken 15 urteetan egindako euskararen kale erabileraren neurketak hartu ditu aztergai artikulu honetan, eta hizkuntza politika diseinatzeko garaian baliagarri izan daitekeen metodo bat proposatu du. Horretarako, 1989. urtetik aurrerako euskararen ezagutza- eta erabilera-maila erlazionatu ditu hiru neurketa puntu aukeratuz: 1989koa, 1997koa eta 2006koa. Analisi grafikoa eginez atera duen ondorio nagusia honakoa da: atalase puntu bat gertatzen da ezagutza eta erabileraren arteko erlazioan, ezagutzaren %45 inguruan, eta maila horretatik aurrera euskararen erabilera bizkortzen da (euskaldun berri bakoitzeko erabiltzaile bat baino gehiago irabazten baita) eta alderantziz. Beraz, hizkuntza politika eraginkor baten inguruan datu hori kontuan hartu beharreko ideia plazaratzen du egileak artikulu honetan. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Jone Miren Hernández. Euskara birpentsatu beharra. Ekarpen batzuk antropologiatik
Izenburuak iradokitzen duen moduan, Jone Miren Hernández irakasleak euskararen hizkuntz kontzeptua eta hizkuntz komunitate kontzeptua berraztertu beharra planteatzen du. Euskal soziolinguistikan aztertzen den hizkuntz komunitatearen kontzeptua eta hizkuntza bera antropologia anglosaxoian erabiltzen den praktika komunitatearenarekin erkatzen ditu artikuluan, eta abiapuntu horretatik, antropologia feministatik datozen hainbat ideia eta alboetatik eratorritako ahots eta identitate desberdinak aztertzeari ekiten dio. Bide horretan, euskal bertsolaritzaren baitan gertaturiko aldaketa sakonak kontuan hartuz (emakumearen sartzeak bertsolaritzaren kontzeptuan bertan izandako eragina, esate baterako) agian hizkuntza komunitatearen mugei buruz ere eztabaidatzera eraman beharko lukeela iradokitzen du. Egilearen ustetan “XXI. mendean hizkuntza, hiztuna eta komunitatearen definizioak ezin dira berdin mantendu. Identitatearen osaketa eta hizkuntzen balioa erabat aldatu [bait]dira guztiz globalizatu den mundu honetan”. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Castillo Suárez García. Nafarroako toki administrazioetako euskararen normalizazioan eragiteko oinarriak
Argitara ematen dugun lan honen helburua euskara planak diseinatzeko zenbait oinarri eskaintzea da, batez ere Nafarroako Foru Erkidegoko euskara teknikariei. Oinarri horietan Castillo Suárezek planteatzen duen berrikuntza nagusia gero eta erakunde gehiagok kontuan hartzen dituzten kalitatearen kudeaketarako sistemak euskararen plangintzetan ere aplikagarritasuna da. Horretarako Nafarroan indarrean dagoen legeriaren inguruko oinarrizko hainbat datu eskaintzen ditu toki entitateen antolamenduaren arabera, baita hizkuntza normalkuntzarako hartzen diren neurrien berezitasunak ere. Azkenik, ezaugarri horiek kontuan hartuz kalitatearen irizpidea ezartzeko hainbat eredu ere erakusten ditu, esate baterako, Commun Assesment Framework (CAF) eta Gida Panel integralaren eredua (Balanced scoredcard). ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Eunate Irazabal Olarreta. Emakumea eta euskal irakaskuntza
Eunate Irazabal irakasleak sinaturiko artikulu honetan, emakumeek euskal irakaskuntzan izan duten presentzia eta betekizuna aztertzen da. Hizkuntzaren transmisioan landa giroan emakumeek izandako betekizunetik abiatuz, XX. mendeko lehen euskal eskoletan izandako presentzia ia erabatekoa azpimarratuz, 60. hamarkadan ikastolen sorreran eta garapenean izandako zereginen ezaugarriak lerrokatzen ditu: hasierako garaian hizkuntzaren eta tradizioaren mantentzaile izatetik eragile modernizatzaile bilakatzeraino. Azkenik, gaur egungo hezkuntza-sisteman ere emakumeek duten nagusitasuna agerian jartzen du, eta azken urteetan aipatzen ari den hizkuntzaren (euskararen) feminizazioa azaltzeko ere formulatzen duen hipotesian emakumeen tradiziozko betekizunek duten pisua azpimarratzen du. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------´
Alain Viaut. Hizkuntza-beharraren kontzeptua, beharrean dauden hizkuntzetarako Hizkuntza-beharraren kontzeptutik abiatuz Alain Viaut idazle eta irakasle okzitaniarrak azken urteetan Frantzian piztu den soziolinguistikako eztabaida garrantzizko baten oinarrizko datuak ekartzen ditu artikulu honetan. Bertan, Louis-Jean Calveten grabitazio eredua eta Henry Boyer-en ikuspegia erkatzen ditu, azkenik Lluís V. Aracilen zirkulu funtzionala azalduz. Sakonean, artikulu honetan planteatzen dena hizkuntza-beharra, gizartearen hizkuntza-funtzioen eskaria eta hizkuntza-politiken bitartez eskaini daitezkeen hizkuntzaren gizarte funtzioen arteko harremana da. Ereduek egoeraren aztertzaile izateaz gain eragile ere izan daitezkeen ideia ere azaltzen da.
Ferran Suay i Lema, Gemma Sanginés Sáiz. Hizkuntza-mendetasuna aztertzeko eta egoera horretan esku hartzeko eredu bat
Hizkuntz ukipeneko egoeretan hizkuntza aukeratzeko jokabidea ikuspegi psikologikotik aztertu nahi izan dute egileek hemen aurkezten duten artikuluan. Eta horren aurrean gatazka-egoera horiei (hizkuntza gutxituen kasuan gertatzen diren gatazka-egoerei, hain zuzen) aurre egiteko esku hartze eredu bat proposatu nahi dute, beti ere hizkuntza gutxituko hiztunen ikuspegitik. Hipotesia da hizkuntza-mendetasun egoeran hiztunek sarritan beren hizkuntzan hitz egiteari uko egiten diotela. Horrek ez du esan nahi halabeharrez pertsona mendeko dela baina bai mendeko jokabideak garatzen direla, eta alderantziz. Beraz, jokabidean eragiten duten aldagaiak identifikatu ostean, TELP izeneko psikologian oinarritutako jokabide eredu bat proposatzen dute. Eredua ikastaroen bitartez aurkeztu izan dute eta bere helburua norbanakoaren baliabideak indartzea da.
Iñaki Agirreazkuenaga. EUSKARAREN
ARAUBIDE JURIDIKOA EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOAN, NAFARROAN ETA IPAR EUSKAL HERRIAN
Iñaki Agirreazkuenaga irakasle katedradunak Euskal Herrian euskararen
ofizialtasuna zehazten dituzten legeen ikuspegi orokor eta zehatza eskaintzen
du artikulu honetan. Hiru lurralde administratiboak banan bana aztertuz honako
atalak landu ditu: Euskal Autonomia Erkidegoan legeek hizkuntza arloko oinarrizko
printzipioekin dituzten harremanak, hizkuntzen ofizialtasuna, Espainiako Konstituzioaren
eraginpeko lurraldean gaztelania jakin beharra, lurralde bateko berezko hizkuntza
eta hizkuntza dela-eta ez diskriminatze printzipioa, besteak beste. Ondoren
Nafarroako legearekiko egoera eta Ipar Euskal Herrian euskaldunen hizkuntza
-eskubideak zertan diren ere aztertu du.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Jean-Baptiste Coyos. EUSKARA ETA LEGERIA IPAR EUSKAL HERRIAN:
GIZARTE ELEBIDUN BATERANTZ AUKERAK ETA MUGAK
Artikulu honetan Frantziako hizkuntza-legeria eta oinarritzen
duen hizkuntza-ideologia aurkezten ditugu. Erakusten dugu legeria hori zein
desorekatua den, frantsesaren aldekoa izanez. Eskualdeetako hizkuntzak ez ditu
aterbetzen. Halere euskal elkarte batzuek, euskaltzale ausartek hizkuntza-politika
eremu zenbait ideki dituzte. Ondotik, duela gutxi, podere publikoek euskararen
aldeko hizkuntza-politika proiektua sortu dute.
Oraiko legezko marko desorekatuan ere hizkuntza-politika publikoa,
elkarteen ekintzak, gizartearen engaimendua azkarragoak, eraginkorragoak izan
daitezkeela azpimarratzen dugu.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Julen Urbiola. ILP-REN KONTAKIZUNAK
Julen Urbiola egileak artikuluaren buruan azaldu du lan honen nondik norakoa:
“zure aurrean daukazun … idazki honetan ez dut azterketa tekniko
hutsa egin nahi eta, asmo horrekin bat, zuen begietara istorio bat ekarriko
dizuet, edo hobe esanda, hiru istorio ezberdin; hirurak beste hainbat nafarren
istorioak. Eta istorio horien bitartez Nafarroan, azken 25 urtean, euskararen
inguruan azpimarratzeko izan diren joan-etorriak ezagutuko ditugu. Finean, euskaldunen
hizkuntza eskubideez ari garenean, pertsonez mintzo baikara.” Kontakizunaren
protagonistak I, L eta P dira, Euskararen Foru Legeak Nafarroa zatitu duen hiru
eremu banatan jaioak duela 25 bat urte: eremu mistoan, eremu euskaldunean eta
eremu ez euskaldunean jaioak, alegia. ILPren kontakizunaren bidez Nafarroan
Euskararen Foru Legea onartu zenetik 22 urte pasa diren honetan euskararen legeen
ibilbideari begirada kritiko zorrotza eskaintzen dio egileak.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Paul Bilbao. MILAKA URRAKETA EUSKARAREN LEGEEN BABESPEAN
Euskararen legeek zer-nolako babesa eskaintzen dien hizkuntza-eskubideei
aztertzen du Paul Bilbaok artikulu honetan. Hizkuntza Eskubideen Behatokiak
2001ean Euskararen telefonoa abian jarri zuenetik zazpi mila espediente jaso
eta bideratu ditu. Horietatik gehienak hizkuntza-eskubideen urraketekin lotuta
daude, eta horiei erantzuteko Administrazio desberdinek emaniko erantzunak aztertzen
ditu egileak. Lan honetan oso zehatz ikus daitezke erantzun horietan erabilitako
argudioak. Beraz, hemen ageri dira Frantziako SNCF-k, Agence Nationale Pour
l’Empoloi-k emandako erantzunak, Espainiako Herri Defendatzaileak, Barne
Ministerioak, Nafarroako Arartekoak, Osakidetzak, Herrizaingoak, eta Eusko Jaurlaritzako
Kultura Sailak emanikoak ere, besteak beste.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Erramun Osa. KONTSUMITZAILEEN ETA ERABILTZAILEEN 123/2008
DEKRETUA. HIZKUNTZA AUKERA BERDINTASUNA ETA ASKATASUNA OINARRI
Artikulu honen iturburua 2008. urtean Udako Euskal Unibertsitateko
(UEU) Baionako ekinaldian emaniko hitzaldia da. Hitzaldi hura "Ez inposatu,
ez eragotzi, euskara baliatzeko aukerak areagotu" izenburua zuen. Bere
abiapuntua Eusko Jaurlaritzak uztailan 1ean onarturiko 123/2008 Dekretua zen,
kontsumitzaileen eta erabiltzaileen hizkuntza eskubideei buruzkoa. Egileak dekretu
horren garrantzia honela adierazten du: “akaso, 10/1982ko Euskararen Legearen
ondoren eremu pribatuan horren eragin zabaleko araubiderik ez [bai]ta indarrean
jarri”. Horrela, Dekretuaren nondik norakoak, iturburua eta helburua erakusteaz
gain izan dituen bi aldeko kritikei ere erantzuten die Osak. Nolanahi ere, egileak
zehaztasunak eman aurretik, euskara “merkataritzan, ostalaritzan, bezeroekiko
harremana duten zerbitzu-enpresetan, eta abar luze batean zein egoeratan dagoen”ari
buruz azalpen argigarriak ere eskaini ditu.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Mikel Irizar. HIZKUNTZAK ENPRESAN, LEGETIK HARATAGO
Kutxaren Hizkuntza Plangintzaren inguruan gogoeta egin du Mikel Irizarrek artikulu
honetan. Gipuzkoan sortutako enpresa honek eremu geografiko berrietan ere hedatzen
joan da eta bertan ere hizkuntza politika zehatza ezarri du. Bere langile kopuru
guztitik herena Euskal Herritik kanpokoak dira, eta horien artean badira elebidunak
direnak ere (Katalunian, Valentzian eta Galizian, esate baterako). Errealitate
horretatik abiatuz Irizarrek Kutxaren hizkuntza-politikaren ildo nagusiak ematen
ditu ezagutzera, legeak ezartzen dituen betebeharretik haratago. Hor sartzen
dira bezeroari zor zaion arreta hobetzea helburu duten ekimenak, lan-postuetarako
hizkuntza-eskakizunak zehaztearena, eta euskara lan-hizkuntza izan dadin jartzen
diren baliabideen inguruko gogoeta.
MARIA-JOSE AZURMENDI. TXILLARDEGIREN OMENEZ: AITORTZAK ETA GOGOETAK
Bere izenburuak dion bezala, Maria-Jose Azurmendik aitortzak eta gogoetak biltzen ditu artikulu honetan. Aitortzak, ibilbide luzean aspaldidanik elkar topo egin baitute euskararen hainbat eremutan, irakasle, zein ikerle arlotan. Baina bereziki aitortza BAT Aldizkariaren bilakaeran izandako eraginagatik, sortzeko izandako indarragatik eta zuzendaritza-lanetan lekukoa emateagatik.
Eta gogoetak, Txillardegiren soziolinguistikara egindako ekarpenek, oraindik orain zer pentsatua ematen baitute, batez ere eredu matematikoaren inguruan hain eguneko dugun euskararen erabilera aztertzeko orduan. Maria-Jose Azurmendik euskararen kasurako elebitasun instituzional eta soziala sailkatzen du sinkronikoki eta diakronikoki eta normalizaziorantz joateko irizpideak proposatzen ditu. ______________________________________________________________________
XABIER ISASI. EUSKARAREN ERABILERA AZTERTZEKO OINARRI ZIENTIFIKOAK
Aitortza eta omen biografikoa eskaini dio Xabier Isasi irakasleak Txillardegiri artikulu honen lehen partean, haren formazio zientifiko eta humanistiko handia aipatuz, ezagutza filosofikoa eta antropologikoa azpimarratuz, hizkuntzalaritza arloko ekarpenak eta idazle berritzaile izaera nabarmenduz, besteak beste. Nolanahi ere, artikuluaren muina “behar bezalako arrakasta izan ez duen Txillardegiren soziolinguistika matematikoaren ekarpena” da, haren garrantzia indartu nahi du, teoria horren kontzeptu eta ekarpen nagusienak berriro gogora ekarriz: hizkuntzen arteko ukipen egoeraren inguruko zehaztasunak, hizkuntza gutxituaren erabilera-mugak, edota haren probabilitate-maila funtzio matematikoaren bitartez azalduta. Bateraezintasuna, isotropia eta anisotropia kontzeptuak ere azaltzen ditu soziolinguistika matematiko aplikatua birplanteatzeko. ______________________________________________________________________
IMANOL ESNAOLA. TXILLARDEGI GLOTOPOLITIKAN
Imanol Esnaolak Txillardegiren alderdi intelektual “deserosoa” azpimarratu nahi izan du omenaldi honetara bildutako artikuluan. Deserosoa, bere ekarpenaren unibertso kontzeptuala ez baita leuna, gatazkatsua baizik; ekarpen gordina goi mailako izaera akademikoarekin jantzia eta eragiteko konpromisoari lotuta. Konpromiso horrekin bat, BAT aldizkaria bera sortu zuen Txillardegik, kanpoko eta bertako ezagutza zabaltzeko helburuarekin; dibulgaziozko lanaren bitartez, pentsamendua garatzeko; pentsamendua garatuz eragiteko. Horren lekuko “Flandria, Eire, Quebec, Katalunia, Suomi, Letonia, Lituania, Estonia... Txillardegiren geografia ezin zorrotzago hautatu”aren egoera soziolinguistikoa geureganatzea. Ezagutza eta garapen intelektualaren bitartez “Txillardegik asto eta guzti aurrera egiteko bidea erakutsi du, lastoa eta bihia bereizten irakatsiz”. Txillardegiri zor zaion aitortzaren beharrarekin ixten du artikulua egileak. ______________________________________________________________________
PILARTXO ETXEBERRIA: EUSKAL HERRIA ETA EUSKARA
Pilartxo Etxeberriak Txillardegiren euskal fonologia, prosodia eta ahoskera batuaren inguruko ekarpenak bildu ditu hemen. Nolanahi ere, aurrez egindako hainbat lanaren aipamen laburrarekin hasten du artikulua, hizkuntzari buruzko hainbat gogoetaren berri emanez, hizkuntzaren aldakortasunaren inguruan, garbizalekeriaren aurka eta gehiegizko interferentziaren aurka “Hizkuntza eta pentsakera” (1966) artikulu ezaguna gogora ekarrita.
Fonetika eta fonologia esparruan, XX. mendeko hizkuntzalaritzaren ildotik, estrukturalismotik eta generatibismotik eginiko Txillardegiren lanak aztertzen ditu ondoren: Txillardegik Ahoskera Baturako 1978. urtean egindako proposamen aipagarrienak gogoratzen dira artikuluan, non azpimarratzen zen erdarek euskararen fonetika eta fonologian duten eragin handia. Ondorengo lanak, Euskal fonologia (1980), 1981ean “Euskalkien Fonetika eta Euskara Batua” izeneko artikulua eta Euskal azentuaz (1984) mugarri izan dira euskal hizkuntzalaritzan. Azkenik, ahoskera zainduaren ingurukoak ere izango ditu mintzagai Etxebarria irakasleak, alde batetik, Euskaltzaindiari “euskal ebakeraz” hartu beharreko erabakiak har zitzan egindako eskaera gogoratuz, eta, bestalde, 1998an Euskaltzaindiak Euskara Batuaren Ahoskera Zaindua onartzeko orduan izandako eragina azpimarratuz. ______________________________________________________________________
JACQUELINE URLA. HIZKUNTZA ETA NORTASUNA TXILLARDEGIREN LANEAN: ONDARETIK PRAKTIKARA
Nazionalismo zibiko eta etnikoen arteko banaketa tradizionaletik haratago J. Urla antropologoak erakutsi nahi du Txillardegirentzat hirugarren bide bat badela, pragmatikoa, eta hor, nazioko kide edo partaide izateko irizpideak ez datoz jaiotzatik (nazionalismo etnikoa) ez sinesmen soiletik (zibikoa), “baizik eta euskara hitz egitetik”.
Frankismo garai gogorretan, Txillardegi gaztearentzat euskal nortasuna eta nazionalismoa elkartuta, euskaraz hitz egitea (benetan) abertzale izateko modu bat zen. Eta areago, euskaraz hitz egitea euskaldun bihurtzeko eta naziogintzan parte hartzeko modu bat. Euskal nazionalista berriek, gero eta gehiago definitu zuten nazioa entitate etnolinguistiko gisa, nahiz eta desberdintasun oso inportanteak egon ziren. Desberdintasunak hizkuntza eta nortasuna kontzeptualizatzeko orduan sortu ziren. Jacqueline Urlak artikulu honen bitartez Txillardegiren ikuspuntu pragmatikoa berrikuntza teorikotzat hartzea proposatzen du eta ez “slogan politiko” soiltzat, gaurdaino nagusiki hartu izan den moduan, hizkuntzaren eta nortasunaren arteko harremanak aztertzen baititu. ______________________________________________________________________
JOXE MANUEL ODRIOZOLA. TXILAR SORTA BAT
“Herri zapalduen askapenetan era askotako aitzindari eta buruzagiak ageri zaizkigu historian. […] Ez didazue ukatuko, hala ere, gauza bat behintzat: inork gutxik bete du orekaren soslai hori […] Txillardegik bete duen neurri eredugarrian abertzaletasunaren eta euskaltzaletasunaren bide malkartsuetan. […] oso gutxi izan dira gure artean euskal herriaren alderdi etnolinguistikoa, etnokulturala eta etnonazionala hain modu orekatuan garatu dutenak. Txillardegi, alderdi horretatik begiratuta ere, aparta izan da, aparta da.” Hitz horiek nabarmendu ditugu Joxe Manuel Odriozola irakasleak idatzi duen artikuluaren lehen partetik, bere hitzek ezin hobeto erakusten baitute aitortzaren helburua: “Soziolinguistikaren larrean, sekulakoa izan baita bere ekarpena.”
Gainera inork baino hobeto erakutsi izan du Europako hainbat herrialdetako ereduen bilakaera, hor kokatzeko euskararen etorkizunean kontuan hartu beharrekoak: Irlandako ametsak eta esperientziaren berri eta haiei buruzko Txillardegiren iritzia, eta Galeseko eta Finlandiako kasuen inguruan irakaspenak, alderdi nazionalisten jokamoldea gogoratuz kasu horietan guztietan. Artikuluari amaiera emateko, Odriozolak herrialde horien egoeren azterketaren haritik Txillardegiren hainbat ondoriorekin borobiltzen du artikulua. ______________________________________________________________________
PAULO AGIRREBALTZATEGI. GIZON BEGI-GORITU
Elorri poema-liburuan Bitoriano Gandiagak Txillardegiri eskainitako olerkiak, hobeto esanda, Txillardegiren Leturiaren Egunkari Ezkutuari eskainitako olerkiak Gizon begi-goritu du hasiera. Paulo Agirrebaltzategik Gandiaga eta Txillardegiren arteko harremana gogoratzen du artikulu honetan.
Joaterik izan ez arren, Arantzazuko Euskaltzaleen Biltzarrean (1956) Txillardegiren eragina eta iritziak ezagutu zituen Gandiagak bidali zuen “Karta idigia” gutunaren bitartez: euskararen galera handiari aurre egiteko hartu beharreko bidea: a) euskaldunen lana, b) amateurismoa eta anarkia gainditzea, c) garbizalekeria baztertzea, eta euskararen aldeko proiektuak indartzea; gutxiengo bat prestatzea, euskara gaitzea, batzea eta osatzea…
Nolanahi ere, Paulo Agirrebaltzategi irakasleak Txillardegiren lehen nobelak Gandiagari eragin zion zirrara aztertu du artikulu honetan. Izan ere, oro har, emozio handia piztu zuen euskal irakurleen artean Leturiaren Egunkari Ezkutuak, eta Gandiaga, bera, “zinez identifikatuta sentitu zen Leturiaren bizigura eta “zorion-min” bete ezinarekin; ez hori bakarrik: euskararen eta Euskal Herriaren arazoari buruz ikuspegi “agonikoa” du Gandiagak, Txillardegik bezala. Eta, hala, Gizon begi-goritu poema. Oso interesgarria da bi idazle handi horien arteko parekotasunez haratago Agirrebaltzategik azaleratze duen aldea: “Bizimina, tristura eta oinazea bakarrik idazten du Leturiak; leku nabarmena dute horiek Gandiagaren poesian ere, baina bizipoza kantatzen batez ere. … Gandiagak badu tristurarako joerarik; baina ilunak tristetzen duen baino gehiago alaitzen du argiak”. ______________________________________________________________________
ERRAMUN OSA. EUSKARAREN EGOERA IPAR EUSKAL HERRIAN
Maiz aipatzen dira Ipar Euskal Herriko euskararen ahuleziak: elebidunen gain-behera, familiako transmisioaren hutsuneak, erabilera mugatua, nortasun kolektibo bikoitza, ofizialtasunaren falta. Halere, 2006ko inkestak indargune itxaropentsuak agertzen ditu: Iparraldean dago euskara lehen hizkuntza duten hiztunen ehuneko gorena eta herrialde euskaldunenak, transmisioa hobetuz doa guraso gazteekin, lehen aldiz adin tarte gazteena zaharragoa baino euskaldunagoa da, euskararen ikaskuntza gorantz doa. Euskararen aldeko motibazioa kartsutasun handikoa da. Asmatzekoa da herritarrek parte hartuko duten erakunde ofizialek martxan ezartzen duten hizkuntza politika ausartean, hain zuzen lurralde hizkuntzak Errepublikaren Konstituzioan sartu diren momentu honetan. ______________________________________________________________________
AINHOA BEOLA. TXILLARDEGIREN OMENEZ
Txillardegiren donostiar izaera abiapuntutzat hartuta, euskarak hiri horretan duen presentziaz eta euskararen normalizazioa erdiesteko egiten direnaz aritzea erabaki du Ainhoa Beolak, Donostiako Euskararen Udal Patronatuaren izenean.
Donostiako hizkuntzaren inguruko datuak eman ondoren (euskararen ezagutzaren eta ikastetxeetako matrikulazio-datuak, besteak beste) Donostiako Udalaren Euskararen Ekimen Estrategikoak lortzeko Plan Orokorraren helburuak eta ekimen estrategikoak azaltzen ditu, aurrerantzean eman beharreko urratsak zehaztuz, batez ere, euskalduntze-prozesuari, sentiberatasunari eta erabilera indartzeari dagokienean. ______________________________________________________________________
FELI ETXEBERRIA. GAZTE UNIBERTSITARIOEN BIZIPENAK HIZKUNTZA IKASKUNTZAN
Artikulu honetan aurkezten den ikerketaren abiapuntuan hizkuntzak ikasteko prozesuen bizipena aztertu nahia dago. EHUko Pedagogia eta Psikopedagogia ikasten duten 140 ikasleren idatzizko kontakizunak oinarri hartuta burutu da lana. Kontakizun horietan ikasle bakoitzak hizkuntzak ikasteko prozesu pertsonalari buruzko diskurtsoa idatzi zuen, arlo jakin batzuk nabarmenduz, hala eskatuta: norberaren hizkuntza.-testuingurua, eskolan izandako ikaskuntza esperientzia, ikasteko modua, hizkuntzen balioa eta abar. Kontuan hartu diren dimentsioak, horrenbestez, norberaren etxean hitz egiten diren hizkuntzak eta eskolako hizkuntza-eredua izan dira. Aldi berean, edukiak aztertzeko garaian baliaturiko irizpide nagusiak hizkuntzen ikaskuntza-prozesuaz nola mintzatzen diren, hizkuntzak ikasteko motibazioa nola azaltzen duten eta hizkuntzekiko sentimenduak kontuan hartu dira. ______________________________________________________________________
IÑAKI GAMINDE. HIZTUNEN GENEROAREN ETA ADINAREN PERTZEPZIOAZ
Lantxo honetan hiztunen generoaren eta adinaren ezagutzan erabiltzen diren korrelato akustikoen azterketa egiten da. Horretarako pertzepzio eremuan egindako esperimentu baten emaitzetan oinarritu da bereziki egilea. Oinarria hori izanagatik ere, beste zenbait azterketa akustikoren emaitzekin hornitu du analisia. Aurkezten den lana prosodiaren esparrukoa bada ere, azterketa akustikoa eta pertzepzioa aldagai sozialekin batzen ere ahalegindu da. ______________________________________________________________________
XABIER ELORTZA, ALEX MUNGIA, NEKANE GOIKOETXEA, IÑAKI PICABEA. EUSKARAREN TRANSMISIOA FAMILIA BIDEZ INDARTZEKO TAILER PILOTUA BURUNTZALDEAN
Gipuzkoako Buruntzaldeko udalek (Andoain Astigarraga, Hernani, Lasarte-Oria, Urnieta eta Usurbil) abian jarri dute “familia bidezko hizkuntza transmisioa indartzeko plana”. Egitasmo honek, besteak beste, gurasoek hizkuntza-transmisioari buruz dituzten uste, sinesmen eta portaeren arteko koherentzia lortzea du helburuen artean. Argi dago guraso diren gehienek bat egiten dutela euskararen berreskurapen nahiarekin. Gainera, beren seme-alabak eleanitzak izatea nahi dutela jakina da. Baina hori lortzeko ez dituzte askotan portaerak helburuekiko lerratzen.
Artikulu honetan, Buruntzaldeko Udalek bideratutako egitasmoaren barruan Andoaingo Aita Larramendi ikastolan burutu den tailerraren nondik norakoa biltzen da. Tailer horretan, adimen emozionalaren lanketa eta familia barruko euskararen erabilera areagotzeko esku-hartzea uztartzen saiatu dira egileak. .______________________________________________________________________
PELLO JAUREGI, PABLO SUBERBIOLA. HIZKUNTZA-ALDAKETA BIKOTEEN HARREMANETAN: IKUSPEGI TEORIKOA ETA IKERKETAREN ONDORIOAK
Artikulu honetan hizkuntza-ohituraren fenomenoa, eta ohitura horien aldaketak ikertzeko oinarri teoriko bat deskribatzen da lehenik, eta, ondoren, oinarri hori erabiliz eginiko ikerketa baten ondorioak laburtzen dira (Bikoteen artean hizkuntza ohituren aldaketa ikerketa-lana).
Oinarri teorikoan gizakien harremanak eta ohiturak ikuspegi sistemiko batean kokatzen dira. Gainera, sistema horien hainbat ezaugarri deskribatzen dira: sistemek elkarrekintzan egiturak sortzeko duten joera –eta beraz ohiturak-, sentimenari loturiko alderdien eta geruza arrazionalaren mailakatzea, eta aldaketa sistemikoen eta ez-sistemikoen bereizketa, besteak beste.
Bigarren zatian, ikerketaren emaitzetan, Euskal Autonomi Erkidegoko 27 bikotek beren ohiko hizkuntza-harremana gaztelaniatik euskarara aldatzeko izandako prozesuen bost gako azaltzen dira, eta baita prozesu horren araberako bikote horien sailkapena ere.
MARIA-JOSE AZURMENDI. TXILLARDEGIREN OMENEZ: AITORTZAK ETA GOGOETAK
Bere izenburuak dion bezala, Maria-Jose Azurmendik aitortzak eta gogoetak biltzen ditu artikulu honetan. Aitortzak, ibilbide luzean aspaldidanik elkar topo egin baitute euskararen hainbat eremutan, irakasle, zein ikerle arlotan. Baina bereziki aitortza BAT Aldizkariaren bilakaeran izandako eraginagatik, sortzeko izandako indarragatik eta zuzendaritza-lanetan lekukoa emateagatik.
Eta gogoetak, Txillardegiren soziolinguistikara egindako ekarpenek, oraindik orain zer pentsatua ematen baitute, batez ere eredu matematikoaren inguruan hain eguneko dugun euskararen erabilera aztertzeko orduan. Maria-Jose Azurmendik euskararen kasurako elebitasun instituzional eta soziala sailkatzen du sinkronikoki eta diakronikoki eta normalizaziorantz joateko irizpideak proposatzen ditu. ______________________________________________________________________
XABIER ISASI. EUSKARAREN ERABILERA AZTERTZEKO OINARRI ZIENTIFIKOAK
Aitortza eta omen biografikoa eskaini dio Xabier Isasi irakasleak Txillardegiri artikulu honen lehen partean, haren formazio zientifiko eta humanistiko handia aipatuz, ezagutza filosofikoa eta antropologikoa azpimarratuz, hizkuntzalaritza arloko ekarpenak eta idazle berritzaile izaera nabarmenduz, besteak beste. Nolanahi ere, artikuluaren muina “behar bezalako arrakasta izan ez duen Txillardegiren soziolinguistika matematikoaren ekarpena” da, haren garrantzia indartu nahi du, teoria horren kontzeptu eta ekarpen nagusienak berriro gogora ekarriz: hizkuntzen arteko ukipen egoeraren inguruko zehaztasunak, hizkuntza gutxituaren erabilera-mugak, edota haren probabilitate-maila funtzio matematikoaren bitartez azalduta. Bateraezintasuna, isotropia eta anisotropia kontzeptuak ere azaltzen ditu soziolinguistika matematiko aplikatua birplanteatzeko. ______________________________________________________________________
IMANOL ESNAOLA. TXILLARDEGI GLOTOPOLITIKAN
Imanol Esnaolak Txillardegiren alderdi intelektual “deserosoa” azpimarratu nahi izan du omenaldi honetara bildutako artikuluan. Deserosoa, bere ekarpenaren unibertso kontzeptuala ez baita leuna, gatazkatsua baizik; ekarpen gordina goi mailako izaera akademikoarekin jantzia eta eragiteko konpromisoari lotuta. Konpromiso horrekin bat, BAT aldizkaria bera sortu zuen Txillardegik, kanpoko eta bertako ezagutza zabaltzeko helburuarekin; dibulgaziozko lanaren bitartez, pentsamendua garatzeko; pentsamendua garatuz eragiteko. Horren lekuko “Flandria, Eire, Quebec, Katalunia, Suomi, Letonia, Lituania, Estonia... Txillardegiren geografia ezin zorrotzago hautatu”aren egoera soziolinguistikoa geureganatzea. Ezagutza eta garapen intelektualaren bitartez “Txillardegik asto eta guzti aurrera egiteko bidea erakutsi du, lastoa eta bihia bereizten irakatsiz”. Txillardegiri zor zaion aitortzaren beharrarekin ixten du artikulua egileak. ______________________________________________________________________
PILARTXO ETXEBERRIA: EUSKAL HERRIA ETA EUSKARA
Pilartxo Etxeberriak Txillardegiren euskal fonologia, prosodia eta ahoskera batuaren inguruko ekarpenak bildu ditu hemen. Nolanahi ere, aurrez egindako hainbat lanaren aipamen laburrarekin hasten du artikulua, hizkuntzari buruzko hainbat gogoetaren berri emanez, hizkuntzaren aldakortasunaren inguruan, garbizalekeriaren aurka eta gehiegizko interferentziaren aurka “Hizkuntza eta pentsakera” (1966) artikulu ezaguna gogora ekarrita.
Fonetika eta fonologia esparruan, XX. mendeko hizkuntzalaritzaren ildotik, estrukturalismotik eta generatibismotik eginiko Txillardegiren lanak aztertzen ditu ondoren: Txillardegik Ahoskera Baturako 1978. urtean egindako proposamen aipagarrienak gogoratzen dira artikuluan, non azpimarratzen zen erdarek euskararen fonetika eta fonologian duten eragin handia. Ondorengo lanak, Euskal fonologia (1980), 1981ean “Euskalkien Fonetika eta Euskara Batua” izeneko artikulua eta Euskal azentuaz (1984) mugarri izan dira euskal hizkuntzalaritzan. Azkenik, ahoskera zainduaren ingurukoak ere izango ditu mintzagai Etxebarria irakasleak, alde batetik, Euskaltzaindiari “euskal ebakeraz” hartu beharreko erabakiak har zitzan egindako eskaera gogoratuz, eta, bestalde, 1998an Euskaltzaindiak Euskara Batuaren Ahoskera Zaindua onartzeko orduan izandako eragina azpimarratuz. ______________________________________________________________________
JACQUELINE URLA. HIZKUNTZA ETA NORTASUNA TXILLARDEGIREN LANEAN: ONDARETIK PRAKTIKARA
Nazionalismo zibiko eta etnikoen arteko banaketa tradizionaletik haratago J. Urla antropologoak erakutsi nahi du Txillardegirentzat hirugarren bide bat badela, pragmatikoa, eta hor, nazioko kide edo partaide izateko irizpideak ez datoz jaiotzatik (nazionalismo etnikoa) ez sinesmen soiletik (zibikoa), “baizik eta euskara hitz egitetik”.
Frankismo garai gogorretan, Txillardegi gaztearentzat euskal nortasuna eta nazionalismoa elkartuta, euskaraz hitz egitea (benetan) abertzale izateko modu bat zen. Eta areago, euskaraz hitz egitea euskaldun bihurtzeko eta naziogintzan parte hartzeko modu bat. Euskal nazionalista berriek, gero eta gehiago definitu zuten nazioa entitate etnolinguistiko gisa, nahiz eta desberdintasun oso inportanteak egon ziren. Desberdintasunak hizkuntza eta nortasuna kontzeptualizatzeko orduan sortu ziren. Jacqueline Urlak artikulu honen bitartez Txillardegiren ikuspuntu pragmatikoa berrikuntza teorikotzat hartzea proposatzen du eta ez “slogan politiko” soiltzat, gaurdaino nagusiki hartu izan den moduan, hizkuntzaren eta nortasunaren arteko harremanak aztertzen baititu. ______________________________________________________________________
JOXE MANUEL ODRIOZOLA. TXILAR SORTA BAT
“Herri zapalduen askapenetan era askotako aitzindari eta buruzagiak ageri zaizkigu historian. […] Ez didazue ukatuko, hala ere, gauza bat behintzat: inork gutxik bete du orekaren soslai hori […] Txillardegik bete duen neurri eredugarrian abertzaletasunaren eta euskaltzaletasunaren bide malkartsuetan. […] oso gutxi izan dira gure artean euskal herriaren alderdi etnolinguistikoa, etnokulturala eta etnonazionala hain modu orekatuan garatu dutenak. Txillardegi, alderdi horretatik begiratuta ere, aparta izan da, aparta da.” Hitz horiek nabarmendu ditugu Joxe Manuel Odriozola irakasleak idatzi duen artikuluaren lehen partetik, bere hitzek ezin hobeto erakusten baitute aitortzaren helburua: “Soziolinguistikaren larrean, sekulakoa izan baita bere ekarpena.”
Gainera inork baino hobeto erakutsi izan du Europako hainbat herrialdetako ereduen bilakaera, hor kokatzeko euskararen etorkizunean kontuan hartu beharrekoak: Irlandako ametsak eta esperientziaren berri eta haiei buruzko Txillardegiren iritzia, eta Galeseko eta Finlandiako kasuen inguruan irakaspenak, alderdi nazionalisten jokamoldea gogoratuz kasu horietan guztietan. Artikuluari amaiera emateko, Odriozolak herrialde horien egoeren azterketaren haritik Txillardegiren hainbat ondoriorekin borobiltzen du artikulua. ______________________________________________________________________
PAULO AGIRREBALTZATEGI. GIZON BEGI-GORITU
Elorri poema-liburuan Bitoriano Gandiagak Txillardegiri eskainitako olerkiak, hobeto esanda, Txillardegiren Leturiaren Egunkari Ezkutuari eskainitako olerkiak Gizon begi-goritu du hasiera. Paulo Agirrebaltzategik Gandiaga eta Txillardegiren arteko harremana gogoratzen du artikulu honetan.
Joaterik izan ez arren, Arantzazuko Euskaltzaleen Biltzarrean (1956) Txillardegiren eragina eta iritziak ezagutu zituen Gandiagak bidali zuen “Karta idigia” gutunaren bitartez: euskararen galera handiari aurre egiteko hartu beharreko bidea: a) euskaldunen lana, b) amateurismoa eta anarkia gainditzea, c) garbizalekeria baztertzea, eta euskararen aldeko proiektuak indartzea; gutxiengo bat prestatzea, euskara gaitzea, batzea eta osatzea…
Nolanahi ere, Paulo Agirrebaltzategi irakasleak Txillardegiren lehen nobelak Gandiagari eragin zion zirrara aztertu du artikulu honetan. Izan ere, oro har, emozio handia piztu zuen euskal irakurleen artean Leturiaren Egunkari Ezkutuak, eta Gandiaga, bera, “zinez identifikatuta sentitu zen Leturiaren bizigura eta “zorion-min” bete ezinarekin; ez hori bakarrik: euskararen eta Euskal Herriaren arazoari buruz ikuspegi “agonikoa” du Gandiagak, Txillardegik bezala. Eta, hala, Gizon begi-goritu poema. Oso interesgarria da bi idazle handi horien arteko parekotasunez haratago Agirrebaltzategik azaleratze duen aldea: “Bizimina, tristura eta oinazea bakarrik idazten du Leturiak; leku nabarmena dute horiek Gandiagaren poesian ere, baina bizipoza kantatzen batez ere. … Gandiagak badu tristurarako joerarik; baina ilunak tristetzen duen baino gehiago alaitzen du argiak”. ______________________________________________________________________
ERRAMUN OSA. EUSKARAREN EGOERA IPAR EUSKAL HERRIAN
Maiz aipatzen dira Ipar Euskal Herriko euskararen ahuleziak: elebidunen gain-behera, familiako transmisioaren hutsuneak, erabilera mugatua, nortasun kolektibo bikoitza, ofizialtasunaren falta. Halere, 2006ko inkestak indargune itxaropentsuak agertzen ditu: Iparraldean dago euskara lehen hizkuntza duten hiztunen ehuneko gorena eta herrialde euskaldunenak, transmisioa hobetuz doa guraso gazteekin, lehen aldiz adin tarte gazteena zaharragoa baino euskaldunagoa da, euskararen ikaskuntza gorantz doa. Euskararen aldeko motibazioa kartsutasun handikoa da. Asmatzekoa da herritarrek parte hartuko duten erakunde ofizialek martxan ezartzen duten hizkuntza politika ausartean, hain zuzen lurralde hizkuntzak Errepublikaren Konstituzioan sartu diren momentu honetan. ______________________________________________________________________
AINHOA BEOLA. TXILLARDEGIREN OMENEZ
Txillardegiren donostiar izaera abiapuntutzat hartuta, euskarak hiri horretan duen presentziaz eta euskararen normalizazioa erdiesteko egiten direnaz aritzea erabaki du Ainhoa Beolak, Donostiako Euskararen Udal Patronatuaren izenean.
Donostiako hizkuntzaren inguruko datuak eman ondoren (euskararen ezagutzaren eta ikastetxeetako matrikulazio-datuak, besteak beste) Donostiako Udalaren Euskararen Ekimen Estrategikoak lortzeko Plan Orokorraren helburuak eta ekimen estrategikoak azaltzen ditu, aurrerantzean eman beharreko urratsak zehaztuz, batez ere, euskalduntze-prozesuari, sentiberatasunari eta erabilera indartzeari dagokienean. ______________________________________________________________________
FELI ETXEBERRIA. GAZTE UNIBERTSITARIOEN BIZIPENAK HIZKUNTZA IKASKUNTZAN
Artikulu honetan aurkezten den ikerketaren abiapuntuan hizkuntzak ikasteko prozesuen bizipena aztertu nahia dago. EHUko Pedagogia eta Psikopedagogia ikasten duten 140 ikasleren idatzizko kontakizunak oinarri hartuta burutu da lana. Kontakizun horietan ikasle bakoitzak hizkuntzak ikasteko prozesu pertsonalari buruzko diskurtsoa idatzi zuen, arlo jakin batzuk nabarmenduz, hala eskatuta: norberaren hizkuntza.-testuingurua, eskolan izandako ikaskuntza esperientzia, ikasteko modua, hizkuntzen balioa eta abar. Kontuan hartu diren dimentsioak, horrenbestez, norberaren etxean hitz egiten diren hizkuntzak eta eskolako hizkuntza-eredua izan dira. Aldi berean, edukiak aztertzeko garaian baliaturiko irizpide nagusiak hizkuntzen ikaskuntza-prozesuaz nola mintzatzen diren, hizkuntzak ikasteko motibazioa nola azaltzen duten eta hizkuntzekiko sentimenduak kontuan hartu dira. ______________________________________________________________________
IÑAKI GAMINDE. HIZTUNEN GENEROAREN ETA ADINAREN PERTZEPZIOAZ
Lantxo honetan hiztunen generoaren eta adinaren ezagutzan erabiltzen diren korrelato akustikoen azterketa egiten da. Horretarako pertzepzio eremuan egindako esperimentu baten emaitzetan oinarritu da bereziki egilea. Oinarria hori izanagatik ere, beste zenbait azterketa akustikoren emaitzekin hornitu du analisia. Aurkezten den lana prosodiaren esparrukoa bada ere, azterketa akustikoa eta pertzepzioa aldagai sozialekin batzen ere ahalegindu da. ______________________________________________________________________
XABIER ELORTZA, ALEX MUNGIA, NEKANE GOIKOETXEA, IÑAKI PICABEA. EUSKARAREN TRANSMISIOA FAMILIA BIDEZ INDARTZEKO TAILER PILOTUA BURUNTZALDEAN
Gipuzkoako Buruntzaldeko udalek (Andoain Astigarraga, Hernani, Lasarte-Oria, Urnieta eta Usurbil) abian jarri dute “familia bidezko hizkuntza transmisioa indartzeko plana”. Egitasmo honek, besteak beste, gurasoek hizkuntza-transmisioari buruz dituzten uste, sinesmen eta portaeren arteko koherentzia lortzea du helburuen artean. Argi dago guraso diren gehienek bat egiten dutela euskararen berreskurapen nahiarekin. Gainera, beren seme-alabak eleanitzak izatea nahi dutela jakina da. Baina hori lortzeko ez dituzte askotan portaerak helburuekiko lerratzen.
Artikulu honetan, Buruntzaldeko Udalek bideratutako egitasmoaren barruan Andoaingo Aita Larramendi ikastolan burutu den tailerraren nondik norakoa biltzen da. Tailer horretan, adimen emozionalaren lanketa eta familia barruko euskararen erabilera areagotzeko esku-hartzea uztartzen saiatu dira egileak. .______________________________________________________________________
PELLO JAUREGI, PABLO SUBERBIOLA. HIZKUNTZA-ALDAKETA BIKOTEEN HARREMANETAN: IKUSPEGI TEORIKOA ETA IKERKETAREN ONDORIOAK
Artikulu honetan hizkuntza-ohituraren fenomenoa, eta ohitura horien aldaketak ikertzeko oinarri teoriko bat deskribatzen da lehenik, eta, ondoren, oinarri hori erabiliz eginiko ikerketa baten ondorioak laburtzen dira (Bikoteen artean hizkuntza ohituren aldaketa ikerketa-lana).
Oinarri teorikoan gizakien harremanak eta ohiturak ikuspegi sistemiko batean kokatzen dira. Gainera, sistema horien hainbat ezaugarri deskribatzen dira: sistemek elkarrekintzan egiturak sortzeko duten joera –eta beraz ohiturak-, sentimenari loturiko alderdien eta geruza arrazionalaren mailakatzea, eta aldaketa sistemikoen eta ez-sistemikoen bereizketa, besteak beste.
Bigarren zatian, ikerketaren emaitzetan, Euskal Autonomi Erkidegoko 27 bikotek beren ohiko hizkuntza-harremana gaztelaniatik euskarara aldatzeko izandako prozesuen bost gako azaltzen dira, eta baita prozesu horren araberako bikote horien sailkapena ere.
BAT Soziolinguistika aldizkariak urtero lau zenbaki argitaratzen ditu. Oro har soziolinguistikan eta zehazki euskararen soziolinguistikan jantziago egon nahi baduzu, jaso ezazu aldizkaria etxean.
Urte osoko harpidetzaren prezioa 35 € da.
Harpidetza egiteko, bete ezazu azpian duzun fitxa.
Aldizkariaren zenbaki jakinen bat edo batzuk lortu nahi izanez gero, merkeago eskuratzeko aukera duzu. Horretarako jar zaitez gurekin harremanetan web-etik edo posta elektroniko bidez.
Informazio gehiago edo zenbaki zaharrak eskatu
