euskarari ekarriak

980 idazle / 2.485 idazlan

  A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z  

Azken kritikak

1865-12-30 / 1936-01-18

Rudyard Kipling

hil zen duela 75 urte

Kipling, Rudyard. Britainiar idazlea (Bombay, 1865 - Londres, 1936). Bizitzako lehen urteak Indian eman zituen, baina 1871an Ingalaterrara bidali zuten. 1882an Indiara itzuli zen kazetari gisa. Garai hartakoa da Kiplingen gai eta giro ezagunenekiko ardura: zurien eta haien mendeko indiarren arteko harremanak, Britainia Handiaren xede zibilizatzailea, eta Indiako zibilizazio zaharraren eta azturen oroitzapena. Ordukoak dira Kiplingen kontakizunezko lehen saioak: Soldiers three (1888, Hiru gudari), eta Plains tales from the hills (1888, Mendiko ipuin lauak). Hala ere, benetako arrakasta Barrack-room balads (1892, Kasernako baladak) izeneko poema bildumarekin etorri zitzaion. Hitz lauz urtebete lehenago The ligth that failed (Argi itzalia) idatzia zuen, eta hiru maisu lan: The jungle book (1894, Oihaneko liburua); The second jungle book (1895), kontakizun laburren bildumak, eta Kim (1901, Koro Navarrok euskaratuta) eleberria. Bestalde, lan handia egin zuen abentura eleberriak idazten, nahiz eta bere ekoizpenean bigarren mailakotzat joak izan diren: Captains courageous (1897, Kapitain bulartsuak); Erdi Aroko giroarekin lotuak: Puck of Pook's hill (1906, Pook mendiko Puck); haurtzaroarekin, Just so stories (1902, Ixtorioak baizik ez). n Literaturako Nobel saria jaso zuen 1907an.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Karrazka-marrazka

itzul.: Carmen Elvira

Mensajero, 1992

Kimutxo 8

Lau bidaia

itzul.: Joseba Urteaga

Igela, 1990

Kim

itzul.: Koro Navarro

Ibaizabal, 1990

Literatura Unibertsala 5

Horrelaxe

itzul.: M. Eli Ituarte

Mensajero, 1990

Kimu 49

Lispeth

itzul.: I. Zubiria

Ttu-ttuá, 1985

Oihanaren liburua

itzul.: Jexus Mari Haranburu

Elkar, 1981

Itzul saila 19

Zelan gizon izan

itzul.: Gabriel Manterola

Olerti, 1964

1893-01-18 / 1984-02-06

Jorge Guillen

jaio zen duela 118 urte

Guillén, Jorge. 27. belaunaldiko espainiar olerkaria (Valladolid, 1893 - Malaga, 1984). Irakasle izan zen Espainian, Frantzian, Ingalaterran eta EEBBetan, batez ere 1938an atzerriratu zenez geroztik. Garaiko olerkarien artean, Guillén da klasikoena. Bere belaunaldi kideek ez bezala, ez zuen surrealismoaren eraginik izan. Bere poema bildumek osotasun guztizkoa dute, eta simetriarenganako zaletasun handia. 1968 arteko poemagintza Aire nuestro izeneko bilduman jaso zuen. Hiru liburuz osatua dago bilduma hori: Cántico, Clamor eta Homenaje. Lehenengoan poesia hutsarengandik hurbil dago, eta 27. belaunaldikoekin lotura argia erakusten du bizitzarenganako jarreran. Clamor-en garaiko bizikizun historikoekin lotura estuagoa zuen; eta Homenaje-n, idazleei, idazlanei, eta pertsonaiei buruzko olerkiak bildu zituen batez ere. 1968az geroztik beste liburu batzuk erantsi zizkion Aire nuestro bildumaren argitalpen berriei, besteak beste: Y otros poemas (1973), «Res poética», Sátiras, Epigramas eta Final (1982). Bere lanetan eragin nabarmena izan zuen Paul Valéry-ren Le cimitière marin itzuli zuen.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

El son entero poemak

itzul.: Luis Mari Mujika

Egan-1, 1994

Susmo argarri

itzul.: Sabin Muniategi

Olerti, 1985

1867-01-18 / 1916-02-06

Ruben Dario

jaio zen duela 144 urte

Darío, Rubén. (Félix Rubén García Sarmiento, Rubén Darío deitua) Nikaraguako poeta (Metapa, egun Ciudad-Dario, 1867 - Leon, Nikaragua, 1916). Gaztetandik hasi zen poesia lanak idazten. Hamalau urte besterik ez zuela dei egin zioten politikari liberalek Managuara. Garai hartan eman zituen argitara Manuel Acuña eta Cada oveja dramak. 1882. urtean El Salvadorrera jo zuen eta bertan ezagutu zuen Victor Hugo frantsesaren poesia. 1886. urtean Txileko La Epoca egunkariko erredaktore postua lortu zuen. Hurrengo urtean eman zuen Abrojos obra argitara, Campoamor poeta espainiarraren tono poetikotik gertu oraindik. Urte berekoak dira halaber Emelina eleberri erromantikoa eta Canto épico a las glorias de Chile poema bilduma. 1888. urtean bere maisu lana izango zen Rimas y Azul poema guztiz orijinal eta modernoak eman zituen argitara Valparaison. 1890. urtean ezkondu zen San Salvadorren Rafaela Contrerasekin (bere poesietako Stella), baina ezkontzaren biharamunean Guatemalara erbesteratu behar izan zuen estatu kolpearen ondorioz. Bertan El correo de la tarde egunkaria zuzendu zuen urte betez. 1892. urtean Espainiara joan zen, Nikaraguako ordezkari gisa, Ameriketako aurkikuntzaren IV. mendea ospatzen zela eta. Bertan Campoamor, Castelar, etab. ezagutu zituen. Nikaraguara itzulitakoan emaztea hil zela jakin zuen. Berriro ere ezkondu zen, baina berehala bereizi zen bigarren emaztearengandik. New York, Buenos Aires eta Parisen barrena ibili ondoren, Espainiara itzuli zen (1898), eta Valle Inclán, Benavente, Machado eta abarrekin sendotu zituen harremanak. Espainian Nikaraguako enbaxadore izendatu zuten 1907. urtean. Beste obra garrantzizkoak Primeras notas: epístolas y poemas (1886), Los raros y Prosas profanas (1896), Cantos de vida y esperanza (1905), El canto errante (1907), Canto a la Argentina (1909), Poema de Otoño y otros poemas (1910) eta La vida de Rubén Darío escrita por él mismo (1916) dira, bere bizitzari buruzkoa azken hori.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Urrezko gizona

itzul.: Xabier Galarreta

Hiria, 2004

Fantasiazko ipuinak

itzul.: Lukas Dorronsoro

Baroja, 1987

Ertia

itzul.: Santi Onaindia

Olerti, 1968

1689-01-18 / 1755-02-10

Montesquieu

jaio zen duela 322 urte

Montesquieu. (Jaiotza izenez Charles-Louis de Secondat, Brèdeko eta Montesquieuko baroia). Frantses idazle eta filosofoa (La Brède, Bordele, 1689 - Paris, 1755). Zuzenbide ikasketak egin zituen. 1728-1731 bitarteko urteetan bidaiak egin zituen Austria, Italia, Alemania, Holanda eta Ingalaterrara. 1735ean Parisen hartu zuen bizilekua. 1721ean Lettres persanes (Pertsiar gutunak) izeneko gutun bidezko eleberria argitaratu zuen. Liburu haren arrakastaren ondoren, Considérations sur les causes de la grandeur des romains et de leur décadence (1734, Erromatarren handitasunaren eta gainbeheraren zergatiei buruzko gogoetak) idatzi zuen. Baina, Montesquieuren obrarik garrantzitsuena L'esprit des lois (1748, Legeen izpiritua) izan zen. Mende hartako libururik garrantzitsuenetakoa izan zen, eta eragin handia izan zuen hurrengo mendeetan, liberalismo modernoaren ardatz nagusia izan baitzen. Liburu horretan, Montesquieuk herri askotako legeak aztertu eta alderatu zituen. Haren iritziz, herrien bizitza ez da legeen mende jarri behar, legeak sortu behar dira herrien neurrira. Montesquieuk sortu zuen, besteak beste, aginpide banaketaren ideia. Bestalde, Frantziako Entziklopediarako ere lan egin zuen. Harako idatzi zuen Essai sur le goût (1757, Saiaera gustoaren gainean). Hil ondoren, argitaratu zioten Histoire véritable (1892) kontakizun filosofikoa.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Legeen espirituaz II

itzul.: Iñaki Iñurrieta

Klasikoak, 1999

Pentsamenduaren Klasikoak

Legeen espirituaz I

itzul.: Iñaki Iñurrieta

Klasikoak, 1999

Pentsamenduaren Klasikoak

Persiar Gutunak

itzul.: Patri Urkizu

Ibaizabal, 1994

Literatura Unibertsala 38

Lettres Persans LXXVI

itzul.: Mikel Azurmendi

Porrot aldizkaria, 1984

1

1911-01-18 / 1969-11-28

Jose Maria Arguedas

jaio zen duela 100 urte

Arguedas, José María. Peruko idazlea (Andahuaylas, 1911 - Lima, 1969). Arrazaz zuria izan arren, haurtzaroan Andeetan bizi izan zen. 1937an urtebete eman zuen kartzelan ikasle erakunde bateko kide zelakoan. Etnologia ikasketak burutu ondoren kitxua irakaslea izan zen. Gero, Ikasketa Etnologikoen Institutua (1951), Kultur Etxea (1963) eta Historia Museoa (1964) zuzendu zituen. Arguedasen literaturak Andeetako errealitatea islatzea du helburu, elkarrengandik erabat bereizirik ageri diren bi mundu plazaratuz: zuriena eta indiarrena. Obra nagusiak: Yawar Fiesta (1940), Los ríos profundos (1958), El sexto (1961), Todas las sangres (1964). Bere eleberri eta kontakizunetan kitxua gaztelaniarekin batean erabili du. Idealismo oparoaren eta ezkortasun gero eta argiagoaren artean banatua, bere buruaz beste egin zuen.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Pongoren ametsa

itzul.: Jose Manuel Bujanda

Pamiela, 1991

Azken kritikak

Ahardikeriak
Marie Darrieussecq

itzul.: Joxan Elosegi
Aritz Galarraga

Maigret
Georges Simenon

itzul.: Juan Mari Mendizabal
Ander Arana

Ogi hutsa
Mohamed Xukri

itzul.: Arantzazu Royo
Leire Lopez Ziluaga

Hilobiko isiltasuna
Arnaldur Indridason

itzul.: Julen Gabiria
Ander Arana

Kondenatu baten azken eguna
Victor Hugo

itzul.: Juan Mari Agirreurreta
Iker Zaldua

Zelestina
Fernando de Rojas

itzul.: Joxe Antonio Sarasola
Karlos del Olmo

Kondenatu baten azken eguna
Victor Hugo

itzul.: Juan Mari Agirreurreta
Mikel Garmendia

Kondenatu baten azken eguna
Victor Hugo

itzul.: Juan Mari Agirreurreta
Bixente Serrano Izko

Herioa eta dontzeila
Ariel Dorfman

itzul.: Fito Rodriguez
Leire Lopez Ziluaga

Hilobiko isiltasuna
Arnaldur Indridason

itzul.: Julen Gabiria
Javier Rojo

Azken sarrerak

2011 Urtarrila

Arguedas jaio zela 100 urte

E.M. Forster
Aingeruak nekez
ausartzen diren tokian

2010 Abendua

Abbe Prevost
Manon Lescaut

Francis Scott Fitzgerald
Babiloniara itzultzea

Thornton Wilder
San Luis Reyren zubia

2010 Azaroa

Leon Tolsoi
Ivan Ilitxen heriotza

Robert Musil
Törless ikaslearen nahasmenduak

2010 Urria

Ramon Valle-Inclan
Buhame-argiak

Günter Grass
Katua eta sagua

2010 Iraila

Alberto Moravia
Erromako emakumea

Italo Calvino
Marcovaldo
edo urtaroak hirian

Manuel Mujica Lainez
Zazpi demonioen bidaia

Eça de Queiros
Mandarin zaharra

2010 Abuztua

Jaroslav Hasek
Xveik soldadu onaren menturak

Guy de Maupassant
Fantasiazko ipuinak

2010 Uztaila

Colette
Mari-Alderrai

Henry James
Europarrak

William Faulkner
Hotsa eta Ardaila

Olga Novo
Lau poema

Bertolt Brecht
Amaren armak

2010 Ekaina

Italo Svevo
Bidaia sentimental laburra

Sadeko Markesa
Justine

2010 Maiatza

Madame de La Fayette
Clevesko Printzesa

Jose Saramago
Lisboako Setioaren Historia

[Sarrera guztiak ikusi]