Interneteko albistegia

Modako izenak Gipuzkoan XVI. mendean

© cc-by-sa Aleikez ¦ 2011-12-22 ¦ 08:15 ¦ historia

Asko aldatu dira Euskal Herriko ohiturak azken urteetan gure umeei izena jartzeko garaian. Orain 40 urte oso ohikoak ziren izen batzuk erabat ezkutatu zaizkigu eta beste batzuk nagusitu. Orain dela 500 urteko izenak ere nahiko tradizionalak ziren, nahiz uste baino hurbilago zeuden oraingo gustuetatik.

Publizitatea

Gure gizartea noraino aldatu den ikusteko, horra gure arbasoei zer izen jartzen zizkieten gurasoek edo izena jartzeko ahalmena zutenek XVI mendean Gipuzkoan. Eskuragarri dauden datuen gainean egin da azterketa, eta, horregatik, hainbat herritako datuak falta dira. Hala ere, Gipuzkoako eskualde guztiak daude ordezkatuta eta beraz, ez dirudi datu gehiago eskuartean izateak emaitzak erabat aldatuko lituzkeenik.

Has gaitezen neskengandik. Nesken artean izenik erabiliena Maria zen garai hartan, nesken % 37ri jartzen zitzaion, izen elkartuak (Maria Ana, Maria Perez...) kontuan hartu gabe. Bigarren izen aukeratuena Catalina zen (% 13,2) eta hirugarrena Magdalena (% 8,2).

NESKAK (32.418)

Maria (% 37)
Catalina (% 13,2)
Magdalena (% 8,2)
Ana (% 5,9)
Marina (% 3,8)
Francisca (% 3,3)
Gracia (% 3)
Dominga (% 2,3)
Isabel (% 2,2)
Maria Joanes (% 1,5)

Mutilei dagokienez, Joan izena jartzen zen gehien, % 28,4 hain zuzen (Juan, Joanes, Juanes eta aldaera guztiak kontuan hartuta). Bigarren tokian Domingo zegoen (% 11,5) eta hirugarrenean Martin (%10,5)

MUTILAK (33.848)

Joan (% 28,4)
Domingo (% 11,5)
Martin (% 10,5)
Pedro (% 9,7)
Miguel (% 5,9)
Francisco (% 5,2)
Andres (% 2,8)
Sebastian (% 1,7)
Cristobal (% 1,2)
Esteban (% 1,2)

Gehien jartzen zirenetatik urrun egon arren, euskal tradiziozko izen batzuk oraindik indarrean zeuden Gipuzkoako zenbait eskualdeetan, adibidez: Txaria (Antzuola, Bergara), Mari Gabon (Oï¿½ati, Segura, Soraluze, Bergara, Deba, Eskoriatza, Legazpi), Gerazia (Oï¿½ati), Maria Arroiz (Oiartzun), Maria Erroiz (Berastegi), Maria Erroz (Amezketa), Maria Jakue (Mutriku, Segura), Maria Perisko (Oï¿½ati), Mari Arano (Hondarribia, Amezketa), Mari Churdin (Oï¿½ati), Maria Urdin (Oï¿½ati), Maria Otxanda (Arrasate), Mari Ozenda (Oï¿½ati), Madalentxo (Segura), Mari Joantxo (Ormaiztegi), Ana Aiuzuri (Donostia), Liliosa (Azpeitia), Mari Usoa (Alegia), Maria Balda (Arrasate), Maria Izaskun (Segura), Otsoza (Amezketa), Martin Arano (Hondarribia, Mutriku, Orio), Pazko (Aduna, Asteasu, Zarautz, Zizurkil), Nafarra (Berastegi, Oï¿½ati), Juan Gabon (Arrasate), Matxin (Antzuola, Bergara, Eskoriatza, Usurbil), Martingot (Pasai San Pedro), Txomin (Bergara, Berastegi, Deba, Hernialde), Txomingo (Berastegi), Eneko (Zizurkil), Iniko (Arrasate), Juan Zuri (Soraluze), Erramus (Oï¿½ati, Orio), Martikot (Hondarribia), Peruski (Berastegi), Txoantxo (Eskoriatza), eta beste izen txikigarriak (Matxiniko, Juaniko, Joanetxo, Martingo, Mariatxo...) eta euskal tradiziozkoak omen diren femeinizazioak, hala nola: Joaneiza, Martiza, Periza, Lopeiza, Migeleiza...

Erantzunak

#1. Re: Modako izenak Gipuzkoan XVI. mendean

Txopi ¦ 2011-12-22 ¦ 09:23

Aupa. Zorionak artikuluagatik, oso interesgarria iruditzen zait eta. Ematen diren datuak zein lanetik atera diren jakin nahi nuke, testu luzeago baten zatia edo laburpena dela ematen du eta.

Bestalde informazio iturria zein izan den jakitea ere interesgarria litzateke (niretzat behintzat) edo lan osoaren erreferentzia, bertan iturriak zehaztuta egongo bait dira.

Portzierto, gaia atera denez, Donostiako Gotzaindegiko Elizbarrutiko Artxibo Historikoa linean erabilgarri dagoela gogoratu nahi dut: http://mendezmende.org/eu/partidas/

Portzierto, martxoan eman nuen tailertxo baten arira, erronka txiki bat jartzen diet iruzkin hau irakurtzen dutenei: Aipatutako Artxibo Historikoaren webgunearen bitartez, Pio Baroja donostiarraren bataio-agiria lortzea eta bere gurasoek zein izen zuten aurkitzea. Nola deitzen ziren?

Gero euskarazko Wikipedian Pio Baroja Nessi-ren jaiotsa data ondo dagoen egiaztatzea eta gurasoen izenak ere ondo dauden egiaztatzea gomendagarria da, Wikipedia denok bait gara :-)