Bergara
Bergara |
|||
---|---|---|---|
Gipuzkoa | |||
|
|||
Izen ofiziala | Bergara | ||
Estatua Erkidegoa Lurralde Historikoa Eskualdea |
Espainia Euskal Autonomia Erkidegoa Gipuzkoa Debagoiena |
||
Alkatea | Jesus Elortza (Bildu) | ||
Herritarra | bergarar[1] | ||
Koordenatuak | 43°7′N 2°25′W / 43.117°N 2.417°WKoordenatuak: 43°7′N 2°25′W / 43.117°N 2.417°W | ||
Eremua | 75,97 km2 | ||
Garaiera | 111-898 m | ||
Distantzia | 60 km Donostiara | ||
Posta kodea | 20570 eta 20578 > 20580 |
||
Biztanleria | 14.577 bizt (2011) | ||
Dentsitatea | 191,88 bizt/km² | ||
Sorrera | 1268 | ||
http://www.bergara.net |
Bergara Gipuzkoako Debagoiena eskualdean dagoen udalerria da eta gaur egun (2008an) 14.746 biztanle ditu. Udalerriaren zabalera 75,97 km²-koa da.Deba ibaiak zeharkatzen du alderik alde eta herriaren lurraldetasuna kontuan hartuta, Gipuzkoako herririk handienetarikoa da. Auzo ugariz osatua dago (Osintxu, Angiozar, Ubera, Basalgo, Elorregi...) eta etorkinen etorrerarekin, gero eta herri kosmopolitagoa da.
Bergara historikoki Debagoienako hiriburutzat hartu izan da, hainbat bide arteko lotunean kokatua baitago: kostaldea eta ordoki gaztelarra baita Gipuzkoa barrualdeko bide guztiak egiten baitute bat Bergaran. Haren kokapen estrategikoari esker, herri aberats eta handia izan da beti. XIX.-XX. mendeetatik aurrera industria sendoa nagusitu zen Bergaran, eta gaur egun oihalgintza eta metalurgia industria ugari dago bertan.
Eduki-taula |
[aldatu] Geografia
[aldatu] Auzoak
[aldatu] Udalerri mugakideak
Ipar-mendebaldean Eibar; iparraldean Soraluze; ipar-ekialdean Azkoitia; ekialdean Antzuola; hego-ekialdean Oñati; hego-mendebaldean Arrasate; eta mendebaldean Elgeta.
[aldatu] Historia
- 1268an sortu zuten herria, Villanueva de Vergara izenarekin.
- 1629an Antzuola herritik banandu zen.
- 1764an "Euskalerriaren Adiskideen Elkartea" sortu zuten herrian, tartean Xabier Munibe Peñafloridako Kondea zegoela. Elkarte honek hartu zuen ordura arte jesuitek zeukaten ikastetxea.
- 1776an Euskalerriaren Adiskideen Elkarteak "Bergarako Errege Mintegia" sortu zuen, irakaskuntza eta ikerketa bultzatzeko asmoz.
- 1799an Mariaren Lagundiak neskatilentzako ikastetxea sortu zuen Espoloian.
- 1839ko abuztuaren 31n bertan gertatutako "Bergarako besarkada"ren bidez sinbolizatu zuten Lehen Gerra Karlistaren amaiera.
- 1846an San Antonioko Algodonera sortu zuten.
- 1888an trena Bergarara iritsi zen, Ferrocarriles Vascongados konpainiaren Durango-Zumarraga linearen barruan.
- XX. mendearen hasieran Labe Garaiak sortu zituzten, Arrasateko "Union Cerrajera"rekin batera.
- 1919ko irailaren 3an, Anglo-Vasco-Navarro konpainiak Bergara-Gasteiz linea abiarazi zuen, Anglo-Vasco-Navarro burdinbidearen iparraldeko zatia.
- 1927an Angiozar eta Ubera herrira batu ziren eta Elgetatik atera.
[aldatu] Ekonomia
[aldatu] Demografia
1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 2001 | 2009 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
5.948 | 6.507 | 7.160 | 9.295 | 9.828 | 10.455 | 13.110 | 15.238 | 16.049 | 15.567 | 14.965 | 14.707 |
[aldatu] Politika
2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz, Bildu koalizioko Ramon Ajuria hautatu zuten alkate.
Bergarako udalbatza |
||||
Alderdia | Zinegotziak | Boto kopurua[2] | ||
Bildu |
|
|
||
Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) |
|
|
||
Aralar |
|
|
||
Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE)) |
|
|
||
Alderdi Popularra (PP) |
|
|
||
Ezker Batua - Berdeak (EB-B) |
|
|
[aldatu] Kultura
- Musika: Jam aretoa.
- Bergarako Udal Musika Banda.
- Bergarako Orkestra Sinfonikoa.
- Jardun euskara elkartea
[aldatu] Jaiak eta ospakizunak
- Aratusteak.
- Pentekoste Jaiak.
- San Martzialgo Erromeria (ekainak 30).
- San Martin Agirre Jaiak (irailak 16).
- Erramu Zapatuko Feria.
- Elosuko Ganadu Feria (urriak 12).
[aldatu] Ondasun nabarmenak
- Agirre baserria (edo Agarre edo Agerre) eta garaia, monumentu-multzo izendapenaz sailkatutako Kultura Ondasuna[3].
- Ariznoako San Pedro Parrokia
- Aroztegi Etxea
- Arrese etxea
- Artekale 15eko etxea
- Artzamendi dorretxea
- Azkarate Marutegi Etxea
- Bergarako Errege Mintegia
- Eduegi baserria
- Egino-Mallea Jauregia
- Epaitegia
- Errotalde Jauregia
- Gabiria dorrea
- Goenkaleko 3. etxea
- Irizar Jauregia
- Jauregi Etxea
- Moiua jauregia
- Olaso Dorrea
- Ondartza Dorrea
- Ozaeta jauregia
- San Martin Agirre Plaza
- San Migel baseliza
- Santa Katalina baseliza
- Santa Marina Parrokia
[aldatu] Bergarar ezagunak
- Domingo Martínez de Irala (1509-1556, esploratzailea eta kolonizatzailea, Rio de Plata eta Paraguaiko Gobernadorea birritan izana.
- Telesforo Arantzadi (1860 - 1945), zientzialaria.
- Luis Eleizalde (1878 - 1923), pedagogoa eta idazlea.
- Justo Garate (1900 - 1994), idazlea.
- Telesforo Monzon (1904 - 1981), idazlea eta politikaria.
- Simon Arrieta Arostegi (1915-1969), margolaria.
- Jokin Inza (1924-2008), EAJko militante abertzalea eta Radio Euskadiren sortzaileetakoa.
- Jesus Alberdi (1931 - 2008), bertsolaria.
- Jose Agustin Aranzabal "Gaztelu" (1946 - ), futbolaria.
- Juan Martin Elexpuru (1950 -), idazlea.
- Iñaki Ugarteburu (1954 - 2009), idazlea eta irakaslea.
- Jose Maria Zezeaga (1962-), pilotaria.
- Mikel Laskurain (1965 -), aktorea.
- Agustin Aranzabal (1973 -), futbolaria.
- Edurne Azuara (1977 -), aktorea.
- Mireia Gabilondo (1965 -), aktorea.
[aldatu] Erreferentziak
[aldatu] Kanpo loturak
- (Euskaraz) Bergarako Udalaren webgunea
- (Euskaraz) Bergarako albisteak Goiena.net atarian
- (Euskaraz) Bergarako euskara
- (Gaztelaniaz) Bergarari buruzko informazioa Serapio Mujikaren Geografía de Guipúzcoa klasikoan
Bergarako auzoak | ||
---|---|---|
Angiozar • Basalgo • Elorregi • Elosua • Murinondo • Osintxu • Ubera • Aritzetako San Migel |
|
|